خادم الاسلام

اسلام و اقتصاد جهانی ،قسمت چهارم     

خدای متعال اسلام را دینی جهانی قرار داده است و تعالیم آن قابلیت آن را دارند تا تمامی بخش های جامعه جهانی را اداره نمایند  ، آن دسته از الگوهای مالی اقتصادی که خدای متعال برای مدیریت اقتصادی جهان به انسانها ارائه داده است بسیار متنوع بوده که در صورت عملیاتی شدن صحیح در سطح جامعه های مطبوع قابلیت آن را دارند که به توزیع عادلانه ثروت پرداخته و رشد و بالندگی اقتصادی را برای افراد آن جوامع به ارمغان بیاورند . 

برخی  دیگر از الگو های اقتصادی اسلام که با آن می توان جامعه ای پویا بنا نهاد خمس و زکات  نام دارد  

3.   خمس   :

 خمس عبارت است از یک پنجم سود سالیانه کسب و کار هر فردی که واجد شرایطی خاص است که باید آن را با شرایطی که در فقه مذکور است از مال خود خارج نموده و به امام معصوم و یا نائب او برساند .

در شریعت اسلام برای خرج کردن خمس مصادیق متعددی بیان نموده اند که امام علیه السلام  آنها را در مصادیقشان خرج می کند ، در زمان غیبت این امر بر عهده فقیه جامع الشرایط است ، فرمود :

﴿اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبى وَ اَلْیَتامى وَ اَلْمَساکِینِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ﴾ (سوره أنفال‏، آیه 41) بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی‌القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است!

4.   زکات   :

زکات نوعی عبادت مالی است که از سوی خدای متعال تشریع شده و فلسفه اصلی آن تقسیم ثروت بین اقشار مختلف جامعه است ، زکات  اقسام مختلفی دارد ، بخشی از آن مستحب و بخشی از آن واجب می باشد که بخش واجب آن با تحقق شرایطی که در فقه مذکور است بر مکلفین واجب می شود

بر اساس آیه 60 سوره توبه که خدای متعال در آن به بیان مصادیق مصرف زکات پرداخته است به خوبی روشن می شد که هدف از وجوب زکات بوجود آوردن نظام مالی منسجم برای توزیع ثروت در جامعه است .

﴿ إِنَّمَا اَلصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ اَلْمَساکِینِ وَ اَلْعامِلِینَ عَلَیْها وَ اَلْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی اَلرِّقابِ وَ اَلْغارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ ﴾ (سوره توبة، آیه 60)

همانا زکاتها مخصوص اند برای : 

1.        فقیران (نیازمندان)

2.      مساکین (کسانی که در نهایت نیازمندی اند)

3.      عاملین (مأمورین جمع‌آوری زکات)

4.      مؤلفۀ قلوب (برای جلب محبت کسانی که کدورتی از اسلام دارند)

5.      آزادسازی بردگان

6.      مقروضین (ادای دین بدهکاران)

7.     در راه (تقویت آیین) خدا

8.     درراه‌ماندگان

 امام  صادق علیه السلام در بیانی نورانی به نقش ارزنده زکات در امر مدیریت اقتصادی جامعه و توزیع آن در تقسیم ثروت اشاره کرده و می فرمایند :

« لَو أخرَجَ النّاسُ زَکاةَ أموالِهِم مَا احتاجَ أحَدٌ » (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏3، ص: 507) اگر مردم زکات اموال خویش را خارج  مى ساختند ، هیچ کس نیازمند نمى گشت .

بدیهی است که با القاء خصوصیت از روایت مذکور و سرایت آن به سایر الگو های اقتصادی مطرح شده از سوی خدای متعال که توسط اولیاء الهی بیان شده است می توان به جدّ گفت :

 « اگر الگو های اقتصادی اسلام به نحو کامل  و تمام به بهترین نحو اجراء می شدند در کره زمین فقیر  و محتاجی باقی نمی ماند »

برخی دیگر از الگو های اقتصادی اسلام که می توان آنها را الگویی برای تقسیم و تعدیل ثروت و پی ریزی نظام اقتصادی در جوامع بشری  بر شمرد عبارت اند از :

صدقه و انفاق ، مالیات(خراج) ، جزیه(پول سالیانه ای که از کافران مقیم سرزمین مسلمانان گرفته می شود ) ، هدیه (مالی که با رضایت به افراد دیگر داده می شود ) ، نفقه (حقوق مالی که از جانب خدای متعال  نسبت به افراد خاصی از خانواده واجب شده است )  

ادامه دارد ...