ضرورت مهر ورزی به اعضای خانواده

خانواده بستری برای رشد جسمی  و روحی انسان است. در خانواده مرد به آرامش می رسد و زن، حس خوب محبوب بودن را تجربه می کند و فرزندان عشق ورزیدن را می آموزند. همه خوبی های اجتماعی از خانواده سر بر افراشته و پدر و مادراصلی ترین معلمان حیات بشری هستند. یکی از اصلی ترین ویژگی های انسانی که او را از سایر موجودات متمایز کرده است قابلیت محبت ورزیدن به سایر هم نوعان خویش است، و مدرسه ای که در آن محبت ورزیدن را می آموزد خانواده است. پدر و مادر باید آن چنان با یکدیگر تعامل داشته باشند که فرزندان از رفتار های ایشان الگو بگیرند، این که پدر تلاش کند تمام رفتار هایش سر شار از عشق و محبت عاقلانه باشد موجب می شود فرزندان به صورت نا خود آگاه این رفتار ارزشمند را فراگرفته و در تمام شئون حیات خویش بکار ببرند. لذا به منظور این که جامعه ای سرشار از عشق داشته باشیم امام علی علیه السلام فرمود: 

اِرحَم مِن أهلِکَ الصَّغیرَ ، ووَقِّر مِنهُمُ الکَبیرَ .[1]

 با کوچک ترهاى خانواده ات مهربان باش ، و به بزرگ ترهایشان احترام بگذار .

این گونه می توان جامعهای سرشار از عشق برپا کرد!

 

--------

[1] الأمالی للمفید : ص 222 ح 1 ، الأمالی للطوسی : ص 8 ح 8 ،بحار الأنوار : ج 75 ص 136 ح 1

اهمیت دوست داشتن فرزند

اهمیت دوست داشتن فرزند

 

یکی از دستور العمل های سازنده دین مبین اسلام دستور مهر ورزی به هم نوعان است ، محبتی که از سر اخلاص به انسانهای مومن ارزانی می شود موجب تکامل خود فرد و جامعه ای که در آن زندگی می کند می شود ، در بین دستورات وارده در این حوزه سفارش بیشتری نسبت به ابراز محبت و مدیریت آن در بستر پر برکت خانواده شده است ، محبت به همسر و فرزندان یکی از امور اصلی قوام خانواده شمرده شده که اهمیت به آن تاثیرات بسیاری در شادابی  و نشاط محیط خانواده و ظهور استعدادهای فرزندان دارد .

ضرورت ابراز محبت به فرزندان بیش از ابراز آن به همسر  و سایر افراد جامعه در دستور تعالیم اولیاء الهی قرار گرفته و بدان ترغیب نموده اند چرا که با محبت عاقلانه  والدین به فرزندان خمیر مایه شخصیت ایشان رنگ محبت گرفته و تا آخر عمرشان در هر محیطی که وارد شوند بذر محبت کاشته و شور و عشق بوجود می آورند .

خلاصه آن که محبت ورزیدن به فرزندان آن اندازه اهمیت دارد که محبت والدین به فرزندانشان موجب تقرب انسان به خدا و در دایره رحمت الهی قرار گرفتن می شود 

امام صادق علیه السلام  فرمودند :

«إنّ اللَّهَ عَزَّوجلَّ لَیَرحَمُ العَبدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ. »( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 50)خداوند عزّوجلّ به انسان، براى محبت شدید او به فرزندش، رحم مى‏کند.

یا آن که در روایتی دیگر این گونه وارد شده است که :

  پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به سوى عثمان بن مظعون رفت و دید که او پسر بچه همراه خود را مى‏بوسد، فرمود: این بچه تو است؟ عرض کرد: آرى. فرمود: دوستش دارى، عثمان؟ عرض کرد: آرى به خدا، اى رسول خدا، او را دوست دارم! فرمود: آیا بر محبّتت نیفزایم؟ عرض کرد: چرا، پدر و مادرم فدایت. فرمود: « إنّهُ مَن یُرضی صَبِیّاً لَهُ‏ صَغیراً مِن نَسلِهِ حتّى‏ یَرضى‏، تَرَضّاهُ اللَّهُ یَومَ القِیامَةِ حتّى‏ یَرضى »هرکس کودک خردسالى از نسل خود را خوشحال کند، خداوند در روز قیامت او را خوشحال گرداند.( کنز العمّال: 45958.)

برای ابراز محبت به فرزندان ابزارهای مختلفی وجود دارد ، برخی از آنها آثاری سطحی  و برخی دیگر آثاری عمیق در بر دارند ، اما در بین همه این امور بوسیدن از همه آسان تر  و اثر بخش تر است ، بوسه های از سر محبت و عشق بر گونه کودکان چنان تاثیری دارد که گاه تنا آخر عمر فرزند از یاد او نمی رود و از این که بگذریم هدیه دادن به او نیز اثرات عظیمی در او دارد ، هر اندازه که آن هدیه گرانبهاء و مفید تر باشد آثار آن نیز در شخصیت کودک بیشتر خواهد بود ، بهترین چیزی که والدین می توانند به فرزندانشان هدیه دهند آیات  نورانی قرآن است که بزرگترین عطیه الهی به بشر می باشد و آثار آن تا آخر حیات همراه او خواهد بود . این دو کار هزینه زیادی ندارد اما اجری عظیم در پی آن است که پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند :

«مَن قَبَّلَ وَلدَهُ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّوجلَّ لَهُ حَسَنَةً، ومَن فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللَّهُ یَومَ القِیامَةِ، ومَن عَلَّمَهُ القرآنَ دُعِیَ بالأبَوَینِ فیُکسَیانِ حُلَّتَینِ یُضی‏ءُ مِن نُورِهِما وُجُوهُ أهلِ الجَنَّةِ.»( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 49) هر که فرزند خود را ببوسد، خداوند عزّوجلّ براى او یک ثواب مى‏نویسد و هر که فرزندش را شاد کند، خداوند در روز قیامت او را شاد مى‏سازد و هر که به او قرآن بیاموزد [در روز قیامت‏] پدر و مادرش فرا خوانده مى‏شوند و دو جامه بر آنان پوشانده مى‏شود که از درخشش آن صورت بهشتیان مى‏درخشد.

و در مقابل اهمیت ندادن به محبت ورزی نسبت به فرزندان انسان را از رحمت الهی دور می کند  ،

روایت شده است که

«النبی صلى الله علیه و آله‏- فی رجُلٍ قالَ: ما قَبَّلتُ صَبِیّاً قَطُّ، فلَمّا ولَّى‏ قالَ-: هذا رجُلٌ عِندی أ نّهُ مِن أهلِ النّارِ.»( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 50)  پیامبر خدا صلى الله علیه و آله درباره مردى که گفت: من هرگز کودکى را نبوسیده‏ام. وقتى که رفت- فرمود: این مرد در نظر من از دوزخیان است.

شاید گفته شود چه دلیلی دارد که محبت به کودکان این اندازه اهمیت دارد ، در جواب روایت زیر را می توان شاهد آورد که دلیل ضرورت این مهر ورزی را فطرت پاک و معصوم ایشان معرفی می کند ، امام صادق علیه السلام  فرمود :

« قالَ موسَى بنُ عِمرانَ علیه السلام: یا ربِّ؛ أیُّ الأعمال أفضَلُ عِندَکَ؟ فقالَ: حُبُّ الأطفالِ؛ فإنَّ فِطرَتَهُم على‏ تَوحیدی، فإن امِتُّهُم ادخِلْهُم برَحمَتی جَنَّتی. »( مکارم الأخلاق، ص: 237)  موسى بن عمران علیه السلام گفت: پروردگارا! کدام عمل نزد تو برتر است؟ فرمود: دوست داشتن کودکان؛ زیرا سرشت آنان بر توحید من است و اگر آنها را بمیرانم، به رحمت خود به بهشتشان مى‏ برم.

 

راه های ابراز محبت به فرزندان

راه های ابراز محبت به فرزندان 

 

اقدامات عملی در ابراز محبت به فرزندان 

 یکی از نیاز های اصلی افراد خانواده مخصوصا کودکان نیاز به محبت است ، اما بسیاری از والدین اطلاعی از راه های صحیح ابراز محبت به فرندان ندارند ، به همین دلیل در بسیاری موارد نارسایی های فکری  وروانی در زندگی کودکان بوجود می آید در حالیکه با راه کار های بسیار ساده می توان جلوی بسیاری از آنها را گرفت . در ذیل به برسی برخی راهکار ها و ابزار های ابراز محبت به کودکان می پردازیم :

 

با دقت در مجموعه روایات تربیتی که از ائمه اطهار علیهم السلام رسیده و هم چنین بر اساس رفتار هایی که از آن ذوات مقدسه به ثبت رسیده است مشاهده می شود که ایشان در رابطه با کودکان به امور خاصی توجه داشته اند که آن امور تاثیر بسزایی در رشد فکری  و معنوی ایشان داشته است ، برخی از آنها عبارت اند از :

1. کلمات محبت آمیز گفتن
2. روی زانو نشاندن
3.  در آغوش گرفتن
4.  بوسیدن
5. سواری دادن
6.  بعضی وقتها کنار کودکان خوابیدن
7.  هدیه دادن
8. بازی کردن
9.  بر سر آنها دست نوازش کشیدن

این امور در بسیاری از روایات مورد توجه و تأکید قرار گرفته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم :

امیرالمؤمنین علیه السلام  وقتی می خواستند با فرزندانشان، به ویژه در سنین پایین سخن بگویند، از واژه «یا بُنیّ ، فرزندم» ، استفاده می کردند که حاکی از مهرآمیز بودن و نشان دادن مهر درونی به فرزندان بود که در نامه 31 نهج البلاغه که نامه ای به امام حسن علیه السلام  است این تعابیر مکرارا استفاده شده است .

هم چنین حضرت زهرا سلام الله علیها نیز با بیاناتی نغز و دل نشین فرزندانشان را مورد خطاب قرار داده و از الفاظی مانند « میوه دلم ، ثمرۀ فؤادی» استفاده می کردند که این تعابیر در حدیث کساء به ما رسیده است .

هم چنین بن عباس می گوید :

«کُنْتُ عِنْدَ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ عَلَى فَخِذِهِ الْأَیْسَرِ ابْنُهُ إِبْرَاهِیمُ وَ عَلَى فَخِذِهِ الْأَیْمَنِ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ هُوَ تَارَةً یُقَبِّلُ هَذَا وَ تَارَةً یُقَبِّلُ هَذَا إِذْ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ بِوَحْیٍ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ...» (مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 81)من در حضور پیغمبر عالیقدر اسلام بودم، ابراهیم فرزند آن حضرت روى ران چپ و امام حسین روى ران راست آن بزرگوار بودند. پیامبر خدا گاهى حسین و گاهى ابراهیم را میبوسید در همین اثناء جبرئیل نازل شد و براى آن حضرت وحى آورد.....

مشاهده می شود که رسول اکرم صلی الله علیه و آله  به بوسیدن و در آغوش گرفتن کودکان توجه داشته اند

هم چنین امام علی علیه السلام  از خاطرات شیرین دوران کودکی خود زمانی که نزد رسول اکرم صلی الله علیه و آله   زندگی می کردند  چنین یاد می کند:

« وَضَعَنِی فِی  حِجْرِهِ وَ أَنَا وَلَدٌ یَضُمُّنِی إِلَى صَدْرِهِ وَ یَکْنُفُنِی فِی فِرَاشِهِ وَ یُمِسُّنِی جَسَدَهُ وَ یُشِمُّنِی عَرْفَهُ‏ وَ کَانَ یَمْضَغُ الشَّیْ‏ءَ ثُمَّ یُلْقِمُنِیه‏» (نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 300)زمان کودکى مرا در کنار خود پرورش داد، و به سینه‏اش مى‏ چسبانید، و در بسترش در آغوش مى ‏داشت، و تنش را بمن مى‏ مالید، و بوى خوش خویش را بمن مى‏ بویانید، و خوراکى جویده در دهان من می نهاد (چنانکه پدر نسبت به فرزند کند)

ما نیز باید با فرزندانمان این گونه رفتار کنیم تا ایشان خاطرات خوش در کنار ما بودن را با تمامی وجود و اعضاء و جوارحشان حس کنند . 

 

هعم چنین در رواتی این گونه آمده است که :

«کَانَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام  ابْنٌ وَ بِنْتٌ فَقَبَّلَ الِابْنَ بَیْنَ یَدَیِ الْبِنْتِ فَقَالَتْ أَ تُحِبُّهُ یَا أَبَهْ قَالَ بَلَى قَالَتْ ظَنَنْتُ أَنَّکَ لَا تُحِبُّ أَحَداً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَبَکَى ثُمَّ قَالَ الْحُبُّ لِلَّهِ وَ الشَّفَقَةُ لِلْأَوْلَادِ.»(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏15، ص: 171)

امیر المومنین علیه السلام  یک دختر  و چسری داشت ، روزی پیش روی دخترانش، پسر کوچک خود را  بوسیدند. دختر پرسید: آیا وی را خیلی دوست می دارید؟ امام فرمود: آری دخترم! دختر گفت: گمان می کردم که شما جز خداوند، کسی را دوست نمی دارید. امام گریست و فرمود: محبت برای خداست و شفقت و مهربانی و نرم خویی برای  فرزندان است .

هم چنین در روایتی دیگر این گونه وارد شده که یعلى العامرى، مى‏ گوید :

« یَعْلَى الْعَامِرِیِ‏ أَنَّهُ خَرَجَ مِنْ عِنْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى‏ طَعَامٍ دُعِیَ إِلَیْهِ فَإِذَا هُوَ بِحُسَیْنٍ ع یَلْعَبُ مَعَ الصِّبْیَانِ فَاسْتَقْبَلَهُ النَّبِیُّ ص أَمَامَ الْقَوْمِ ثُمَّ بَسَطَ یَدَیْهِ فَطَفَرَ الصَّبِیُّ هَاهُنَا مَرَّةً وَ هَاهُنَا مَرَّةً وَ جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُضَاحِکُهُ حَتَّى أَخَذَهُ فَجَعَلَ إِحْدَى یَدَیْهِ تَحْتَ ذَقَنِهِ وَ الْأُخْرَى تَحْتَ قَفَائِهِ وَ وَضَعَ فَاهُ عَلَى فِیهِ وَ قَبَّلَهُ ثُمَّ قَالَ حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَیْناً حُسَیْنٌ سِبْطٌ مِنَ الْأَسْبَاطِ.»(کامل الزیارات، النص، ص: 53) از محضر رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم بیرون آمده و به صرف طعامى که مدعوّ بودم حاضر شدم در آن مجلس حضرت حسین علیه السّلام را دیدم که با اطفال بازى مى‏ کردند، پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم دو دست مبارک را باز کرده و او را به پیش خواندند، طفل (حضرت حسین علیه السّلام) شروع به پریدن به این طرف و آن طرف نمود و پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم از این حرکات مى‏خندیدند تا بالاخره او را گرفتند سپس یک دست مبارک را زیر چانه‏اش و دست دیگر را پشت سرش قرار داد و دهان مبارک را روى دهانش گذارد و او را بوسید و سپس فرمود: حسین از من و من از حسینم، خداوند دوست دارد کسى را که حسین را دوست دارد، حسین سبطى است از اسباط.

اقدامات گفتاری در ابراز محبت به فرزندان