برای درمان سرگردانی باید نفس را تربیت کرد

افراد بسیاری می دانند که برای موفقیت در امر رشد معنوی باید مراقب اعمال  و رفتار خود باشند و اما با دانستن این مطلب همچنان موفق به مراقبت از اعمال و رفتار خود نمی شوند .وقتی برای چاره جویی این مشکل اقدام می کنند به در های بسته رسیده و از این امر رنج بسیاری می برند .

باید دانست برای این که انسان بتواند درامر مراقبه موفق شود لازم است بداند که شخصیت آدمی تنها تحت تاثیر اراده او نیست بلکه عوامل دیگری غیر اراده او در اداره حیاتش تاثیر دارند ، یکی از عواملی که تاثیر بسزایی در چرخیدن گردانه زندگی انسان تاثیر دارد نفس اوست . رابطه نفس با اراده و حیات او را این گونه به تصویر کشیده اند :

«هِیَ نَفْسُکَ إِنْ‏ لَمْ‏ تَشْغَلْهَا شَغَلَتْکَ فَإِنْ لَمْ تَشْغَلْهَا بِالطَّاعَةِ شَغَلَتْکَ بِالْمَعْصِیَةِ فَاشْغَلْهَا بِالْمُجَاهَدَة»[1] این نفس توست !اگر او را مشغول نکنی تو را مشغول می کند ، پس اگر  او را مشغول طاعت نکنی ، تو را مشغول معصیت می کند ، پس تلاش کن تا او را بوسیله مجاهدت در راه خدا مشول کنی !

پس باید نفس را مشغول کرده و در شبانه روز نباید به او فرصتی برای بطالت داد و او را بی کاری رها نمود و الا تا بی کار شد به بیراهه می رود .

باید خود رابه حقیقت مشغول کرد ، اگر این کار را نکنیم ، نفس به باطل مشغول خواهد شد و انسانی که مشغول باطل شد سرکش شده و به بیراهه می رود.

 باید نفس را با  فکر و اندیشه و اعمال خیر مشغول کرد . آن چنان باید تلاش کرد که به نفس جهت حلال داد تا از حرام منصرف شده و میل به آن نداشته باشد ، وقتی انسان دید نفسش به حرامی میل پیدا کرده است باید سعی کند با فعل حلال معادل آن نفس را اشباع و سیر کند  ، البته باید دقت کرد که در حلال هم نباید افراط کرد چرا که حلال هم برای انسان تکثر خاطر آورده و موجب می شود وحدت خاطر او به هم بریزد که این خود مانع راه است ،  پرداختن بیش از حد به امور حلال نیز برای انسان ضرر دارد  چرا که موجب مشغولیت های زائد برای انسان می شود ، در این هنگام انسان نمی تواند به صورت کامل به تمامی امور مادی  و معنوی خود رسیدگی کند .

این جاست که رشته حیات آدمی هم چون کلافی سر در گم می شود که هر فعالیت و تلاشی برای باز کردن گره های کور آن موجب بدتر شدنش می شود .

به همین دلیل است که در تعالیم الهی اولیاء الهی تاکید ویژه ای  نسبت به  تربیت و مراقبت از نفس شده است تا جایی که فرموده اند :

«مَنْ شَغَلَ نَفْسَهُ بِغَیْرِ نَفْسِهِ تَحَیَّرَ فِی‏ الظُّلُمَاتِ‏ وَ ارْتَبَکَ فِی الْهَلَکَاتِ وَ مَدَّتْ بِهِ شَیَاطِینُهُ فِی طُغْیَانِهِ وَ زَیَّنَتْ لَهُ سَیِّئَ أَعْمَالِه‏ِ»[2]

کسى که جز به حساب نفس خویش پردازد، خود را در تاریکیها سرگردان سازد، و به مهلکه‏ ها اندازد. شیطانهاى او مهارش را گرفته و او را به راه سرکشى کشانند و کردارهاى زشت او را در دیده او زیبا جلوه دهند.

────────────────────────────

[1] (مجموعة ورام، ج‏2، ص: 134)

[2] (نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 221)

2017/07/19

03:00 ب.ظ