خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

آن چه خدا می خواهد را باید بدانیم ، این جا همان جاست!
جهان اسلام آقا زیاد دارد ، خدمتگذار می خواهد !
افتخار ما این است که خدمتگذار دین خدا هستیم !

خادم الاسلام را دنبال کنید .

آخرین نظرات
  • ۲۴ ارديبهشت ۹۸، ۱۳:۳۸ - حمدان مقدم
    احسنت
  • ۳۱ ارديبهشت ۹۶، ۲۲:۲۵ - یا حسین
    متشکرم
  • ۲۷ ارديبهشت ۹۶، ۱۴:۰۹ - زهرا باقری
    +++

۱۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «تربی اسلامی فرزند» ثبت شده است

     تلاش برای تربیت فرزند شایسته‏


    خدای متعال در قرآن کریم هنگامی که ماجرای فرزند خواستن اولیاء الهی را به تصویر می کشد می فرماید که ایشان از ما ذریه و فرزندانی صالح و طیب درخواست کردند که موجب چشم روشنی ایشان شود !

     آن جا که ابراهیم علیه السلام  خظاب به خدای متعال می فرماید

    «رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحِینَ».(سوره صافات ، آیه 100 ) اى پروردگار من! مرا [فرزندى‏] از شایستگان بخش.

    یا آنجا که زکریاء علیه السلام می گوید :

    ﴿ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ    (سوره آل عمران  ، آیه 38 )   پروردگارا! از جانب خود فرزندى پاک و پسندیده به من عطا کن، که تو شنونده دعایی .

    البته خدای متعال این درخواست را  آرزوی همه مومنان بر می شمرد آن جا که می فرماید :

    ﴿ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً   (سوره فرقان ، آیه 74 )    کسانى که مى‏گویند: پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه روشنىِ چشمان باشد، و ما را پیشواى پرهیزگاران گردان .

    این جاست که پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود :

     «إنّ الوَلدَ الصّالِحَ رَیحانَةٌ مِن رَیاحِینِ الجَنَّةِ».(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 3) فرزند صالح، دسته گلى از گل‏هاى بهشت است.

    اگر فرزند انسان در مسیر اصلاح قرار گرفت تبدیل به سرمایه ای عظیم برای انسان می شود که نه تنها خیر آن در دنیا نصیب حال والدین می شود بلکه در آخرت نیز از آن بهره مند می شوند به همین دلیل است که امام علی علیه السلام  فرمود :

    «ما سَألتُ ربِّی أولاداً نُضْرَ الوَجهِ، ولا سَألتُهُ وَلَداً حسَنَ القامَةِ، ولکنْ سَألتُ ربِّی أولاداً مُطِیعِینَ للَّهِ وَجِلِینَ مِنهُ؛ حتّى‏ إذا نَظَرتُ إلَیهِ وهُو مُطیعٌ للَّهِ قَرَّت عَینی[1] (بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏101، ص: 98)  امام على علیه السلام: من از پروردگار خود، نه فرزندانى زیبارو خواستم و نه فرزندى خوش قد و قامت، بلکه از پروردگارم فرزندانى خواستم که فرمانبردار خدا باشند و از او بترسند تا وقتى به او نگاه کردم و دیدم از خداوند فرمان مى‏برد شاد شوم.

    حضرت ارزش صالح بودن فرزند را بالا تر از زیبایی و خوش قامت بودن او دانسته و همان را از خدای متعال درخواست می کنند ، از همین امر فهیمده می شود که بیش از آن چه که برای زیبایی و سلامت فرزندان تلاش می شود باید برای صالح شدن فرزندان تلاش  و جدیت به خرج داد تا موجبات سعادت انسان فراهم شود که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند :

    «مِن سَعادَةِ الرّجُلِ الوَلَدُ الصّالِحُ».( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 3) از خوشبختى مرد، داشتن فرزند شایسته است.

    پس باید تا جایی که می توانیم برای تربیت فرزند صالح تلاش کنیم و در این امر از هیچ امری فروگذار نکنیم . 

     

    [1] ( 3). بحار الأنوار: 104/ 98/ 66.

  • احسان ثابت

فرزند وسیله آزمایش الهی

در مجموعه تعالیم الهی یکی از اموری که  وسیله آزمایش انسانها معرفی شده است فرزندان انسان می باشد ، خدای متعال با فرزندان و سختی هایی که در مصاحبت و همراهی آنان بوجود می آید انسانها را آزمایش و قربال  می کند تا بندگان خوب و صالح الهی به رشد و کمال رسیده و منافقین و کافران از مسیر تعالی منحرف شوند و بر عذابشان افزوده شود .

 فرزندان انسان یکی از اموری هستند که انسان با آنها آزمایش می شود : 

﴿اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ   (سوره انفال  ، آیه 28 )  بدانید که اموال و فرزندان شما [وسیله‏] آزمایش هستند و خداست که نزد او پاداشى بزرگ است .

اگر از این آزمایش بزرگ به سلامتی عبور کردیم اجری عظیم در انتظار ماست اما اگر شکست خوردیم گرفتار عذاب  و عقوبت خواهیم شد .

این جاست که باید بسیار مراقب بود که محبت افراطی و کنترل نشده نسبت به فرندان و سایر مظاهر عالم دنیا دست و پای انسان را از حرکت به سوی کمال نبندد

﴿یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُلْهِکُمْ أَمْوالُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ (سوره منافقون ، آیه 9 ) اى کسانى که ایمان آورده‏اید! [زنهار] اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگردانند و هرکس چنین کند آنان خود زیانکارانند.

یکی از اموری که خدای متعال در ارتباط با فرزندان همواره امر به رعایت آن می کند تربیت صحیح فرزندان است ، این امر آن اندازه اهمیت دارد که در بسیاری از روایاتی که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام به مارسیده است دلالتی بر این مطلب وجود دارد که باید نهایت دقت در مراقبت و تربیت فرزندان را در دستور کار قرار داد ، اهل بیت علیهم السلام نه تنها این امور را به دیگران متذکر می شدند بلکه در عمل خود نیز به آن عمل می نمودند ، نقل شده است که 

﴿کانَ رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله یَخطُبُ علَى المِنبَرِ فجاءَ الحَسَنُ والحُسَینُ وعلَیهِما قَمیصانِ أحمَرانِ یَمشِیانِ ویَعثُرانِ، فنَزَلَ رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله مِن المِنبَرِ فحَمَلَهُما ووَضَعَهُما بَینَ یَدَیهِ، ثُمّ قالَ: «أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ».[1] رسول خدا صلى الله علیه و آله روى منبر مشغول ایراد خطبه بود که حسن و حسین در حالى که پیراهن قرمز رنگ پوشیده بودند و راه مى‏رفتند و به زمین مى‏خوردند، آمدند. رسول خدا صلى الله علیه و آله از منبر پایین آمد و آنها را برداشت و در کنار خود نشاند و سپس فرمود: «در حقیقت اموال و اولاد شما مایه آزمایش هستند».

مشاهده می شود که توجه اهل بیت علیهم السلام مخصوصا رسول اکرم صلی الله علیه و آله  به فرزندان خود آن اندازه بوده که حتی در منظر مردم نیز از ادای حقوق آنان کوتاهی نمی کردند .

 

[1] ( 5). بحار الأنوار: 43/ 284/ 50.

  • احسان ثابت

ضرورت فرزند آوری  

یکی از موهبت های الهی به تمام موجودات مخصوصا  انسان قابلیت فرزند آوری  و تولید مثل است ، جایگاه فرزند از منظر دین مبین  اسلام مقام والایی دارد چرا که تداوم نسل بشر در گرو تولید مثل است به همین منظور به برخی مطالب پیرامون فرزند و فرزند آوری  فهرست گونه اشاره ای گذرا خواهیم داشت :

برخی از انبیاء الهی از نداشتن فرزند رنج می بردند و با کمال اُمید به رحمت حق به عنوان هدیه ای ارزنده از خدای سبحان فرزند می خواستند تا به ایشان فرزند عنایت کند ، چنانچه حضرت زکریا علیه السلام از خدای متعال  فرزند را به عنوان یک عطیّه درخواست می کند آنجا که فرمود :

﴿فَهَبْ لِی مِن لَّدُنْکَ وَلِیًّا یَرِثُنِی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَٱجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا (سوره مریم  ، آیه 6 ) خدایا!تو از جانب خود جانشینی به من عطا کن و ببخش، که وارث من و دودمان یعقوب باشد و او را مورد رضایت خود قرار ده.

بی شک بساری از انسانها در زندگی به داشتن فرزند عشق می ورزند تا درخت زندگی شان بارورشده  و وجودشان را در وجود فرزندان خود تداوم بخشند و زخره ای برای دوران پیری  و آخرت خود فراهم سازند ، امّا برخی دیگر از این عشق بی بهره اند و یا اشتیاق کم تری به این امر  دارند؛ اسلام انسان ساز و زندگی آفرین  ، مردم را به داشتن فرزند تشویق کرده است تا نسل بشر تداوم داشته و مجرای فیوضات ربوبی  همواره پایدار باشد.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در این باره فرمودند : 

«اطْلُبُوا الْوَلَدَ وَ الْتَمِسُوهُ‏ فَإِنَّهُ قُرَّةُ الْعَیْنِ وَ رَیْحَانَةُ الْقَلْبِ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْعَجْزَ وَ الْعُقْرَ» (مکارم الأخلاق، ص: 224)با التماس و توجّه، فرزند بخواهید؛ زیرا فرزند نور چشم و گل عطرآگین دل و جان است، و بپرهیزید از ناتوانی و نازایی.» [مبادا اظهار ناتوانی کنید یا آن قدر سهل انگاری، بی توجّهی و امروز و فردا کنید تا ناتوان، ضعیف یا نازا شوید.]

و در بسیاری از روایات از ترک فرزند دار شد نهی شده است،

 بکر بن صالح گوید: به حضرت هادى (ع) نوشتم: من پنج سال است که از بچه‏دار شدن خوددارى کرده‏ام که همسرم فرزند نمى‏خواهد و مى‏گوید بواسطه ندارى و فقر تربیت فرزند مشکل است؟ امام جواب نوشت: بچه‏دار شو که خداوند روزیش دهد. (مکارم الأخلاق، ص: 224)

هم چنین  فرزند، تداوم وجود انسان و ثمره ی دل و روان و امید زندگی اوست

! پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :

 «إِنَّ لِکُلِّ شَجَرَهٍ ثَمَرَهٌ وَ ثَمَرَهُ القَلْبِ الْوَلَدُ.» (نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلى الله علیه و آله)، ص: 333)«هر درختی میوه ای دارد، و فرزند میوه ی دل و جان است .

هم چنین آن حضرت  صلی الله علیه و آله در جایی دیگر فرمودند :

 « مِنْ‏ سَعَادَةِ الرَّجُلِ‏ الْوَلَدُ الصَّالِحُ. »( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 3) «داشتن فرزند شایسته از (سرمایه) خوشبختی مرد است.

 

 

  • احسان ثابت

ملاک های انتخاب دوست خوب 1 -  سلامت فکر  و اعتقاد 

 

در قبل ضرورت انتخاب دوست خوب و آثار منفی دوستی با افراد ناسالم بیان شد ، اما آن چه که بسیار مهم است والدین به فرزندانشان آموزش دهند این است که آنها باید براساس چه معیار و ملاک هایی اقدام به انتخاب دوست کنند ، آیا هر کس که ظاهری زیبا و جذاب داشت لیاقت دوستی را دارد ؟ یا آن که ملاک هایی دیگر جز آراستگی ظاهری مهم اند ؟

در جواب باید گفت که در دین اسلام و آموزه هایی که از سوی خیرخواهان معصوم به مارسیده است معارف بسیار نابی در این باره بیان شده است ، یکی از اصلی ترین اموری  که از اهمیت بسیاری در رابطه با دوست یابی مهم است و روایات نیز بدان اشاره دارند سالم بودن فکر و اعتقادات افرادی است که انسان می خواهد با آنها دوست شود !

امیر المؤمنین علی علیه السلام در بیانی به حارث همدانی می فرمایند :

«احْذَرْ صَحَابَةَ مَنْ یَفِیلُ‏ رَأْیُهُ وَ یُنْکَرُ عَمَلُهُ فَإِنَّ الصَّاحِبَ‏ مُعْتَبَرٌ بِصَاحِبِه‏ِ»(نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 460) از رفاقت با کسانی که افکارشان خطا و اعمالشان ناپسند است دوری کن، همانا آدمی به اخلاق و سیره رفیقش خو می گیرد (و به افکار و اعمال وی معتاد می شود.(

با در نظر گرفتن این مطالب باید به فرزندان خود از سر خیر خواهی بگوییم :

بنابر این ای فرزندم  این نصیحت امام علی علیه السلام  را که در عالم کسی مانند ایشان خیر خواه بشریت نیست آویزه گوش خودت کن و اگر دیدی کسی رفتار زشت و ناپسند انجام می دهد محبت او را از دل هودت بیرون کن و از همراهی  و هم نشینی با او دوری کن ! مراقب باش در دام اعمال زشت او نیافتی که از عاقبت به خیری دور می شوی !

ای فرزندم بدان که دوست تو جزئی از وجود توست ، مبادا دوستی انتخاب کنی که جاننت را به خطر بیاندازد ، هر انسان با دوستانش شناخته می شود ، مبادا دوستی انتخاب کنی که افراد دیگر وقتی آنها را دیدند بگویند تو نیز مانند دوستانت اهل گناه و رفتار های سوء هستی ، و مبادا دوستی انتخاب کنی که با اعمال زشتش تو را از دین و مذهب حق که تو را به سعادت می رساند دور کند  به این بیانات امام صادق علیه السلام  که امام و پیشوای ماست گوش بپار  و با جان آن را بفهم ، که کلامی حق است :

«لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ کَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَرْءُ عَلَى‏ دِینِ‏ خَلِیلِهِ‏ وَ قَرِینِهِ‏.»(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 375) با اهل بدعت (کسانی که امور ناشایست انجام می دهند)رفاقت و همنشینى نکنید (که اگر این کار را کردید) نزد مردم همچون یکى از آنها محسوب می شوید، رسول خدا (ص) فرمود: انسان بر دین و مدهب دوست و رفیق خود است.

ای فرزندم مراقب باش نعمت عظیم محبت اهل بیت علیهم السلام را که نعمتی عظیم است و خدای متعال آن را به هر کسی نمی دهد را با دوستی نا اهلان از دست ندهی !!

 

پس نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد     

سگ اصحاب کهف  در پی مردم شد و آدم شد

 

 

  • احسان ثابت

    نقش دوست در تربیت فرزند 2-تذکر آثار سوء دوست بد

     

    دوست تاثیر بسزایی در شخصیت و آینده فردی  و اجتماعی فرزندان دارد ، سنین  نوجوانی و جوانی دوره دوستیابی  و ارتباط با محیط اطراف برای فرزندان است  و ایشان میلی وصف ناپذیر برای ارتباط با دیگران مخصوصا گروه همسالان خود دارند ، از آن جا که ارتباط محافظت نشده در ارتباط فرزندان با افراد دیگر می تواند زندگی آنها را تهدید کند بر والدین لازم است تا به فرزندان خود در امر انتخاب دوست یاری رسانده و با نصیحت و خیر خواهی  و تذکر اموری  که در این امر ضروری هستند راه صحیح را به آنها معرفی کنند . بر این اساس اموری که لازم است در امر دوست یابی به فرزندان آموزش داده شود را بیان می کنیم :

     

    تذکر آثار سوء دوست بد

    باید به فرزندانمان بگوییم که :

    رفیق ناشایست در میان دوستان خوب، به میوه ای تشبیه شده است که در میان میوه های سالم در جعبه ای قرار دارد؛ همان طور که یک میوه کرم خورده و خراب می تواند میوه های زیادی را از بین ببرد، یک رفیق ناسالم نیز بسیاری از اطرافیان خود را به صفات و ویژگی های ناپسند خود متمایل می سازد.بنابر این باید در انتخاب دوست دقت بسیاری داشت ، حضرت علی علیه السلام نیز در این رابطه می فرماید:

    « مَنِ اتَّخَذَ أَخاً مِنْ غَیْرِ اخْتِبَارٍ أَلْجَأَهُ الِاضْطِرَارُ إِلَى مُرَافَقَةِ الْأَشْرَارِ »(غرر الحکم و درر الکلم، ص: 648)کسی که ناسنجیده با دیگران پیمان دوستی می بندد، ناچار باید به رفاقت اشرار و افراد فاسد تن در دهد.

    بنابر این ای فرزندم لازم است تا در انتخاب دوست دقت بسیاری به کار برده و هر فردی را به عنوان دوست برای خود انتخاب نکنی و اجازه ندهی که محبت و دوستی هر کسی به دلت راه پیدا کند ، اگر به این امور توجه نکردی و دوستی انسانهای نا اهل را انتخاب کردی هم در  دنیا و هم در آخرت گرفتار خواهی شد !

    چه بسیار انسانهای سالم که با هم نشینی دوستان بد سرمایه زندگی دنیایشان بر باد رفته و چه بسیار افراد معتادی که اولین بار مواد مخدر را از دست دوستان ناباب گرفته اند و چه بسیار انسانهایی که با وسوسه های دوستان ناسالم در دام گناه های بزرگی افتاده اند ، همان ها که در روز قیامت خدای متعال شرح حالشان را این گونه به تصویر کشیده است

     ﴿إِنَّ اَللّهَ لَعَنَ اَلْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً* خالِدِینَ فِیها أَبَداً لا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَ لا نَصِیراً *یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی اَلنّارِ یَقُولُونَ یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اَللّهَ وَ أَطَعْنَا اَلرَّسُولاَ* وَ قالُوا رَبَّنا إِنّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا اَلسَّبِیلاَ  (سوره أحزاب‏، آیه 64-67)   خداوند کافران را لعن کرده (و از رحمت خود دور داشته) و برای آنان آتش سوزاننده‌ای آماده نموده است،در حالی که همواره در آن تا ابد می‌مانند، و ولیّ و یاوری نخواهند یافت!در آن روز که صورتهای آنان در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از کار خویش پشیمان می‌شوند و) می‌گویند: «ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم!»و می‌گویند: «پروردگارا! ما از سران و بزرگان خود اطاعت کردیم و ما را گمراه ساختند!

     

    این جا است که در قیامت دوستانی که بر اساس راهنمایی های خیرخواهان الهی انتخاب نشده اند به دشمنی و برائت از یکدیگر اقدام می کنند !

    ﴿ اَلْأَخِلاّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ   (سوره زخرف، آیه 67) دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران!

     

    پس ای فرزندم بسیار مراقب باش که با چه کسی دوستی می کنی ! مبادا شیرینی و لذت های خیالی دوستی با نا اهلان تو را از عذاب های سخت و نفس گیر قیامت و رسوایی های این دنیایی اش غافل کند ، خوب فکر کن و ببین با چه کسی دوست می شوی ؟ آیا دوستت تو را به سوی بهشت میبرد یا به سوی جهنم ؟ دوستی با او موجب عزت و سربلندی تو در دنیا و آخرت می شود یا باعث سرافکندگی  و شرمندگی تو !!

     

     

     

     

     

  • احسان ثابت

پرورش عواطف در کودکان 

 

انسان موجودی دارای احساسات خاص و متعالی است ، خدای متعال نیاز به محبت را در فطرت انسان قرار داده است ، هم باید به او محبت شود و هم باید به دیگران محبت کند ، خدای متعال با امر به مدیریت این غریزه فطری در وجود انسان او را وادار می کند تا با نیروی عقل محبت های خود را تعالی ببخشد ، آن را از توجه دادن به عالم ماده به وجود های الهی متوجه کند و به خدا و خدا گونه ها محبت داشته باشد تا با این مدیریت محبت در درجات ایمان سیر کند تا برسد به جایی که فرمود :

﴿اَلَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلّهِ (سوره بقرة، آیه 165)  آنها که ایمان دارند، عشقشان به خدا، شدیدتر است. 

پس باید سرمایه فطری محبت را در مسیر تعالی قرار داد ، البته این فرایند مقدس ریشه در عوامل اختیاری  خانوادگی و اجتماعی داشته که تمامی آنها باید به خوبی محقق شوند تا شاهد آماده شدن بستری باشیم که در آن عاشقان خدا تربیت می شوند .

برای این که محبت انسان در مسیر تکامل قرار گیرد والدین باید از دوران کودکی نهال مقدس محبت الهی را در وجود او بکارند تا کودک بتواند در مسیر محبت الهی گام برداشته و محبتش بیشتر شود .

 بر اساس این مطالب باید دانست عواطف از مهم ترین محرکات انسان برای عمل است که از نخستین روزهای مرحله شیرخوارگی بروز یافته و به تدریج در طول سالهای عمر کودک که محیط اجتماعی اش گستره بیشتری پیدا می کند، به رشد خود ادامه می دهد.

محبت فرع بر علم و معرفت است و انسان به صورت ذاتی به اموری که کمالی در آنها وجود دارد محبت پیدا می کنند ، لذا اگر بخواهیم در کودکان نسبت به امری محبت ایجاد کنیم باید کمالاتی که در آن شی وجود دارد را به خوبی به ایشان معرفی و ارائه کنیم تا کودک بر اساس عقلانیت نسبت به یک امر محبت پیدا کند .

 

در ابتدا باید عواطف کودک را نسبت به اعضاء خانواده یعنی پدر  و مادر افزونی بخشید ،چون زمانی که کودک نسبت به والدین احساس محبت داشته باشد سخنان آنها را در تمامی امور با جان و دل می پذیرد و مسیر را برای رشد معنوی و مادی او فراهم می کند ، در این رابطه باید دانست که بهترین وسیله و راه رشد دادن عواطف کودک توسط والدین آن است که کودک احساس کند در دریای مهر و محبت پدر و مادر غوطه ور است و آنان تمام نیازهای مادی و معنوی او را فراهم می کنند  هنگامی که کودک به چنین احساسی دست یابد، بی گمان ارتباط عاطفی ای با منشأ این محبت و مهربانی؛ یعنی پدر و مادر پیدا می کند و اعتماد و اطاعتش نسبت به آنها بیشتر شده و به همین دلیل پذیرای افکار، مقاصد، خواسته ها و الگوهای آنان خواهد گردید.

به همین دلیل است که در سیره اهل بیت علیهم السلام مشاهده می شود که آن حضرات در محبت کردن به کودکان توجه ویژه ای داشته و همواره کودکان خود را می بوسیده اند و در رفع نیاز های آنها به خوبی تلاش می کرده اند .

 امام علی علیه السلام  از خاطرات شیرین دوران کودکی خود زمانی که نزد رسول اکرم صلی الله علیه و آله  زندگی می کردند  چنین یاد می کند:

« وَضَعَنِی فِی  حِجْرِهِ وَ أَنَا وَلَدٌ یَضُمُّنِی إِلَى صَدْرِهِ وَ یَکْنُفُنِی فِی فِرَاشِهِ وَ یُمِسُّنِی جَسَدَهُ وَ یُشِمُّنِی عَرْفَهُ‏ وَ کَانَ یَمْضَغُ الشَّیْ‏ءَ ثُمَّ یُلْقِمُنِیه» (نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 300)زمان کودکى مرا در کنار خود پرورش داد، و به سینه‏اش مى‏ چسبانید، و در بسترش در آغوش مى ‏داشت، و تنش را بمن مى‏ مالید، و بوى خوش خویش را بمن مى‏ بویانید، و خوراکى جویده در دهان من می نهاد (چنانکه پدر نسبت به فرزند کند)

 

که تمامی این رفتار ها برای تقویت محبت و تکامل بخشیدن آن صورت می گرفته است .

ما نیز باید راهی برای گسترش دایره محبت هایمان با فرزندانمان باشیم ، البته باید مراقب بود که از محبت افراطی پرهیز کرد که این محبت افراطی راه سعادت را به روی همه انسانها چه والدین و چه فرزندان می بندد و در آیات قرآن کریم و روایات به شدت از این محبت افراطی منع شده است .

وقتی والدین با محبت عادلانه و صحیح کودک را عاشق خود کردند  قدرت سلطه و نفوذ بر عواطف کودک را یافته، خواهند توانست آنها را به جهت صحیحی سوق داده و تجربیات و فعالیتهایش را ـ به ویژه در هنگام بازی ـ به فرمان خود بگیرند. در این صورت است که عمل پرورش و تهذیب عواطف کودک، هماهنگ با مفاهیم و ارزشهای شایسته به انجام می رسد و میان انواع مختلف عواطف درونی او تعادل و توازن برقرار می گردد.

 

مهم ترین عاطفه شایسته پرورش در کودک، عاطفه خداپرستی است. اگر کودک بدین باور برسد که خدای تعالی سرچشمه هر نعمت و احسان و بخششی است و اوست که نعمتهای جاودانی را در بهشت برای شایسته کرداران و فرمانبران اوامرش قرار داده، احساس محبت و اعتماد به خداوند و تقدیس او در وجودش بارور می شود.

همچنین وظیفه والدین است که عاطفه کودک را نسبت به رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و دیگر پیامبران و اهل بیت ـ علیهم السلام ـ تقویت کنند و بهترین شیوه این کار حکایت هدفمندِ قصه زندگی آنهاست  ، که وقتی والدین آن داستانها را از سر محبت و با ایمان درونی به کودکان بیان کنند کودکان از سر محبتی که به والدین دارند آن داستان ها را باور کرده و به مرور زمان محبتشان به اولیاء الهی بیشتر می شوند .

«روش قصه گویی از بهترین روشهای پرورش عواطف است؛ به ویژه قصه هایی که با سطح ادراکی و قدرت عقلی کودک هماهنگ باشد.»

پس  بیایید برای کودکانمان با عشق داستان بگوییم .

  • احسان ثابت

تربیت جنسی کودکان 3 - پاسخ به سوالات جنسی کودکان

 

پس از آن که کودکان در سنین ابتدایی رشد توانایی سخن گفتن و قدرت فکر کردن را بدست آوردند به طور طبیعی سؤالهایی درباره بسیاری از امور مطرح می کنند که بخشی از آنها مربوط به  امور جنسی است ؛ مثلاً از چگونگی آفرینش خود در شکم مادر، و اختصاص مادر ـ نه پدر ـ به بارداری، و چگونگی ولادت کودک سؤال می کند.  همچنین از علت عدم حاملگی دختر بچه ها و زنان غیر شوهردار و تفاوت میان مرد و زن و دلیل آن و بسیاری امور دیگر سوالات زیادی می پرسد .

در این دوران بر والدین لازم است تا کودکان را از پرسیدن این گونه سوالات منع نکنند و هیچ واهمه ای از این دست سوالات نداشته باشند بلکه باید با عفت و پاکدامنی  و به اندازه فکر کودکان به آنها جواب بدهند و به هیچ عنوان نباید از پاسخ قانع کننده به کودکان خود داری و غفلت ورزند زیرا اگر والدین به این  پرسشها پاسخ لازم و شایسته ای ندهند، آنان سراغ دیگران می روند و دیگران با پاسخهای ناکافی و صریح درد سرها و اضطراب و نگرانیهایی را برای کودکان بوجود می آورند . بنابراین، والدین وظیفه دارند در برخورد با چنین پرسشهایی، آمادگیهای لازم را در خود ایجاد و با جوابهای معقول و آرامبخش، اعتماد و اطمینان کودکان را به خود جلب کنند و روحیه پرسشگری آنان را ارضا نمایند نه این که سوالات ایشان را بی جواب بگذارند .

مثلا  اگر کودک از چگونگی حاملگی سؤال کرد، باید به او گفته شود : «خدای متعال کودک را در شکم مادرش قرار می دهد.»؛ و اگر پرسید: چرا بعضی زن هستند و بعضی مرد؟ باید به او گفته شود : « تو پسری و مثل پدرت هستی؛ تو دختری و مثل مادرت.» یا گفته می شود:«خدا خواست که  بعضی از بچه ها پسر و بعضی دیگر دختر باشند » .

خلاصه آن که در مورد سوالات کودکان باید به نحوی کلی و بدون پرداختن به جزئیات پاسخ گفت  تا کودک قانع شده و از ادامه پرسش و جست و جو گری از دیگران دست بردارد .

البته در بساری از موارد کودکان بر پرسش ها خود اسرار می ورزند  در این هنگام لازم است والدین با زرنگی شرایط را به نحوی آماده کنند که حواس کودکان به امور دیگری منعطف شود تا از سوالات قبلی خود دست بردارد .

در بسیاری از موارد لازم است شرایط را به نحوی برای کودکان فراهم کنیم که ایشان از طرح پرسشهایی این چنین خود داری کنند ، برای این کار لازم است به او اد دهم ، به کاری که بدردش نمی خورد فکر نکرده و از آن چه که برای او اثر  و فائده ای ندارد پرهیز کند در این رابطه لازم است از زبان اهل بیت با ایشان صحبت کنیم و بگوییم که اهل بیت علیهم السلام از علم و دانشی که فایده ندارد پرهیز کرده و از مشغول شدن به آن خدا پناه می بردند ، لازم است که به آن ها این کلام را بفهمانیم که پیامبر اکرم  صلی الله علیه و آله در دعایی خطاب  به خدای متعال فرمود :

«اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لاَ یَنْفَعُ »(کنز الفوائد، ج‏1، ص: 385) خدایا به تو پناه می برم از  علمى که نفع نبخشد .

این جاست که کودک ما با پیامبر اکرم  صلی الله علیه و آله  هم عالم شده و اگر درست به او توجه کرده باشیم از تفکر به سوالات بی فایده امتناع می ورزد .

 

  • احسان ثابت

تربیت جنسی کودکان 2 - تاثیر روابط زناشویی والدین بر تربیت جنسی فرزندان  2



در مقاله قبلی بیان شد که روابط زناشویی والدین روی فرزندان اثر می گذارد و این امر اختصاص به نوزاد یا غیر نوزاد ندارد هم چنین تذکر داده شد که باید تمامی روابط زناشویی را از ایشان مخفی نمود ، کودکان پس از سپری کردن دوران خردسالی و ورود به دوران کودکی وارد عالم بازی می شوند و معمولا هنگامی که با کودک جنس مخالف خود روبه رو می شوند اقدام به بازی عروس - دامادی  می کنند ، در این هنگام لازم است دانست که کودکان آنچه را از عمل جنسی والدین شاهد بوده اند، یا آن که در رسانه های تصویری مشاهده کرده اند  انجام خواهند داد و در مراحل بعدی عمرشان نیز آن را تکرار خواهند کرد .

بر این اساس لازم است والدین حتی کوچکترین امور جنسی را  از کودکان مخفی نگه دارند و نگذارند چشمان آنها به رسانه های مستهجن بیافتد .

هم چنین باید مراقب بود تا  از امور جنسی نزد کودکان سخنی گفته نشود چرا که  چنین گفت و گوهایی کنجکاوی کودکان را در مورد مسائل جنسی بیشتر می سازد و موجب می شود در مورد این مسائل از سایر افراد هم سالان و یا حتی افراد بزرگ تر از خود و غریبه ها سوالاتی بپرسند و ناخواسته در دام آفت های خطر ناکی بیافتند و مورد اذیت و آزار افراد دیگر قرار بگیرند .

هم چنین باید مراقب روابط کودکان با سایر هم سالان خود بود و  نگذاشت که رفتار های جنسی ولو در بازی هایشان صورت بگیرد به همین دلیل است که در برخی از روایات به این مطلب اشاره شده که در بدو هوشیاری نسبی کودکان باید محل خواب ایشان از یکدیگر جدا شود تا شرایط برای ایجاد ارتباط جنسی و لو به اندازه لمس کردن اندام های یکدیگر  فراهم نشود :

رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود:

«أَنَّهُ یُفَرَّقُ بَیْنَ الصِّبْیَانِ فِی الْمَضَاجِعِ لِسِتِّ سِنِین‏»( من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 436) باید در شش سالگی میان کودکان در بستر خواب، جدایی افکنده شود .

این دستور ـ جدا کردن کودکان ـ مطلق است؛ یعنی بچه های پسر را از پسر، دختر را از دختر، و دختر و پسر را نیز از یکدیگر جدا سازید و فرقی بین نوع آنها گذاشته نشده است .

هم چنین باید دقت داشت در زمان حاضر که سینما، تلویزیون، ویدئو، [ماهواره و دستگاههای صوتی و تصویری دیگر[ رو به ازدیاد نهاده نیاز شدیدتری نسبت به دور نگه داشتن کودکان از انگیزش جنسی احساس می شود و باید مراقب بود که کودکان در معرض تهاجم های فکری  و جنسی  دشمنان بشریت قرار نگیرند .

متاسفانه بسیاری از والدین از آثار سوء شبکه های بی بند و بار بر فرندانشان که بسیاری از آنها محتواهای غیر اخلاقی به نمایش در می آورند غافل اند و نمی دانند که این فیلم ها چه آثار سوئی بر تحصیل ، رفتار های اجتماعی  و خلاصه در دنیا و آخرت آنها دارد ، اگر والدینمی دانستند که بسیاری از روابط جنسی ناسالم فرزندانشان ریشه در عدم مدیریت نگاه های  و بستر های خانوادگی توسط والدین دارد دیگر در خانه خود ماهواره نصب نمی کردند و اجازه نمی دادند که فرزندانشان در شبکه های اجتاعی  و اینترنت به هر سایتی وارد شوند و  هر محتوایی را مشاهده کنند .

نباید از اعمال محدودیت در این زمینه ها غفلت نمود و نباید فکر کرد که این تحریم ها موجبات عقب ماندن  فرزندان از دنیا می شود ، این تفکرات وسوسه شیطان است ، بلکه این تحریم ها و سختگیری ها اثرات بسیار مثبتی در تربیت سالم کودکان ایفاء می کنند ، این کلام یک دانشمند غربی است که می گوید :

«بی گمان میزان تعدیل شده ای از تحریمهایی که ما در دوران کودکی خود داشته ایم و مقداری را که خودمان به عنوان پدر به فرزندانمان منتقل کرده ایم، نقش مثبتی در ایجاد آمادگیهای ذهنی چون خواندن و نوشتن و محاسبه در کودک در طی زمان تحصیل او ایفا خواهند نمود»(دکتر اسپاک آمریکایی ، به نقل از :  مشاکل الآباء، ص 284.(

  • احسان ثابت

تربیت جنسی کودکان 1 - تاثیر روابط زناشویی والدین بر تربیت جنسی فرزندان  1

 

غریزه و میل جنسی در وجود انسان از ضروریات تکامل  و ادامه نسل بشری است و بر همین اساس یکی از مقدس ترین غرایزی است که در وجود انسان نهاده شده است ، انسان با مدیریت غریزه جنسی می تواند در مراحل تکامل گام نهاده و از شهوت به شهود اسماء و صفات الهیه نائل شود ، شهوت جنسی از دوران ابتدایی حیات انسان رشد یافته و تا آخر عمر همراه اوست ، نوجوانی دورانی است که این قوه در انسان بوجود آمده و مقدمات ازدواج و تولید مثل او را فراهم می آورد ، قبل از دوران نوجوانی که سن بلوغ است لازم است تدابیری از سوی والدین اعمال شود تا کودکان دچار بلوغ زود رس و فعال شدن نابهنگام  قوای جنسی نشوند تا بتوانند فکر  و استعداد خودرا صرف آموزش مهارت های زیربنایی حیات خود کنند .

اگر والدین آدابی را که بلوغ زودرس جنسی کودکان را مدیریت و محدود می کند را رعایت نکنند ، کودکان در ابتدایی ترین دوران حیات خود گرفتار رفتار هایی می شوند که آنها را از گروه هم سالان خود جدا کرده و وارد عالمی می کند که ناهنجاری های فردی  و اجتماعی از ایشان  به راحتی صادر می شود .

یکی از عواملی که در بلوغ زود رس کودکان و انحراف پیدا کردن غریزه جنسی کودکان اثر بسزایی دارد رفتار های جنسی والدین با یکدیگر است .

در دین مبین اسلام به این امر توجه ویژه ای شده است ت آن اندازه که فرموده اند کوچکترین روابط زناشویی والدین باید از نظر کودکان ولو این که نوزاد باشند چنهان نگه داشته شود ،حضرت امام صادق ـ علیه السلام ـ به نقل از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرموده است :

«وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنَ‏ رَجُلًا غَشِیَ‏ امْرَأَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبِیٌّ مُسْتَیْقِظٌ یَرَاهُمَا وَ یَسْمَعُ کَلَامَهُمَا وَ نَفَسَهُمَا مَا أَفْلَحَ أَبَداً إِذَا کَانَ غُلَاماً کَانَ زَانِیاً أَوْ جَارِیَةً کَانَتْ زَانِیَةً »(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5، ص: 500) سوگند به آنکه جانم در دست اوست، اگر زن و شوهری در حال مباشرت باشند، و در خانه کودکی بیدار، ناظر عملشان و شنوای کلام و نفسشان باشد، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد؛ اگر پسربچه باشد، زانی، و اگر دختر بچه باشد، زانیه خواهد گردید

هم چنین حضرت در ادامه به تشریح سیره امام امام سجاد علیه السلام  پرداخته و می فرمایند :

 « کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلام  إِذَا أَرَادَ أَنْ یَغْشَى أَهْلَهُ أَغْلَقَ الْبَابَ وَ أَرْخَى السُّتُورَ وَ أَخْرَجَ الْخَدَمَ.»(همان) امام علی بن الحسین علیهما السلام همواره هنگامی که اراده نزدیک شدن به اهل خویش را داشتند درب ها را بسته و پرده ها را رها کرده و خادم ها را مرخص می نمودند !

از این بیانات روشن می شود که رعایت مستوری  و پنهان بودن روابط زناشویی از مهمترین عوامل ایجاد عفت در فرزندان است

نباید فکر کرد که کودک در دوران نوزادی نمی فهمد و آشکار کردن روابط زناشویی در زمانی که او بیدار است اشکالی ندارد ، بلکه این هوشیاری و تاثیر اتفاقات اطراف روی خردسالان امری اثبات شده است ، نقل شده است که :

«سال‏هاى سال از حادثه مصیبت بار جنگ دوم جهانى گذشته بود. زنى فرانسوى به جراحى مغز احتیاج پیدا کرد. با این که آن زن آلمانى نمى‏ دانست، امّا وقتى چاقوى جراحى به رگى از مغز وى اصابت کرد، زن در حال بى ‏هوشى شروع به خواندن سرودى به زبان آلمانى نمود. چاقو را که از رگ برداشتند، خواندن سرود نیز قطع شد. تکرار این عمل تعجب پزشکان را در پى داشت.پس از تحقیقات فراوان، پرده از این راز برداشته شد: هنگام هجوم آلمان به فرانسه، این زن که در آن هنگام کودک خردسالى بیش نبوده، درخیابان شاهد سرودهایى بوده است که سربازان اشغالگر آلمانى مى ‏خوانده‏اند. این سرودها از آن هنگام در ضمیر ناخودآگاه وى محفوظ مانده بوده است و در این زمان جراحی بعد از سالیان سال آشکار شده است (کتاب خانواده در اسلام، ص 172 )

بر این اساس بر والدین ضروری است که در راستای تربیت جنسی کودکان خود از همان دوران ابتدایی حیات فرزند تمام تلاش خود را مبذول دارند تا راه آشنایی با ابتدایی ترین مسائل جنسی ولو به صورت نا خود آگاه را به روی فرزندان خود ببندند تا هنگامی که اقتضائات سنی  و محیطی برای این دست از آموزش ها برای ایشان فراهم شود .

  • احسان ثابت

اصول آموزش فرزندان 9-کشف استعداد و ناهنجاریهای کودکان با بازی 

در  مقالات قبلی بیان شد که بازی  ابزاری تربیتی برای کودکان است  که زمینه عمل جدی  را در دوران نوجوانی  و جوانی برای او فراهم می آورد از این رو دقت و نظر در  بازی هایی که کودکان انجام می دهند   وسیله ای برای دستیابی به روحیات و شناخت استعدادهای کودکان و یکی از ابزارهای تعلیم و تربیت اخلاقی و اجتماعی آنان است . (ر.ک : علم النفس اُسسه و تطبیقاته التربویة، دکتر عبد العزیز القوصی، ص 239.)

با زیر نظر گرفتن بازی های کودکان می توان استعداد های ایشان را کشف کرده و در مسیر مثبت جهت دهی نمود ، نقل شده است که :

 دانش آموزی را نزد استادی آوردند و به او گفتند که در کلاس درس بازی گوشی می کند و به درس گوش نمی دهد ، استاد که در حال نصیحت کردن کودک بود مشاهده کرد کودک با چوبی که در دست دارد روی زمین در حال نقاشی کردن است ، وقتی با دقت به اثر او نگاه کرد متوجه شد که او استعداد ویژه ای در نقاشی دارد ، لذا به خانواده اش گفت که او را به کلاس نقاشی بفرستند ، چند سال بعد آن کودک تبدیل به یکی از مشاهیر نقاشی می شود .

 

هم چنین

« هنگام بازی است که کودک  مشکلات و چالشهایی را که مایه آزرده خاطری اواست بروز داده و عصبانیت هایش را از بزرگترها به وسیله بازی برطرف می کند » (ر.ک : علم النفس العلاجی، دکتر اجلال سری، ص 152.)

بر این اساس می توان با دقت در نوع رفتار های کودک هنگام بازی بسیاری از ناهنجاری های رفتاری او را شناسایی کرده و در صدد شناخت مناشی و عوامل بوجود آمدن آنها بود ، و با رجوع به متخصصین امور تربیتی آن ناهنجاری ها را درمان نمود .

البته باید کودکان را به صورت نامحسوس  زیر نظر گرفت چرا که اگر کودکان متوجه شوند که والدین ایشان را زیر نظر دارند ممکن است رفتاری مخالف واقعیت از ایشان سر بزند و به اصطلاح بازیگری کنند ، بنابر این باید به صورت نا محسوس واکنش های اجتماعی کودکان و چگونگی سخن گفتن با دیگران و نحوه مقابله آنان با مسائل خانه و مدرسه را زیر نظر گرفت و دقت نمود که او چگونه نیاز ها و خواسته هایش را ابراز کرده و مشکلات خود را چگونه رفع می کند .

بعد از اتمام عمل مراقبت از کودکان اگر ناهنجاری یا نقصان هایی در رفتار آنها پیدا شد لازم است والدین عوامل آن ناهنجاری ها را شناسایی کنند و بعد از آن  برنامه جامعی برای کنترل و تربیت کودک که با حالات عاطفی و روحی و عقلی او همخوانی داشته باشد، انتخاب کنند . 

نتیجه آن که والدین باید به تمامی رفتار های کودکان بالخصوص بازی های آنها با دقت نظر کرد تا بازتاب آن چه در وجودشان شکل گرفته و در خارج به صورت رفتار ظاهر می شود را شناسایی کنند .

اگر مشاهده شد که کودک در هنگام بازی با عروسک خود به آن پرخاش کرده و به او ضرر می زند ، در این هنگام امکان دارد این پرخاشگری کودک در اثر مشاهده پرخاشگری والدین با یکدیگر یا با افراد دیگر است یا آن که شاید پرخاشگری سایر افراد را در مجامع عمومی  و یا در رسانه های سمعی بصری مشاهده نموده و همان امر روی فکر او تاثیر گذاشته است ، در این جا بر والدین لازم است منشاء های این الگو گیری را مرتفع کنند و برای جبران آثار سوء آن مشاهدات با مشغول کردن کودک به بازی  و امری بهتر ذهن او را از امور سوء خالی کنند .

 

 

 

 

  • احسان ثابت