انسان در مبارزه با نفس خویش تنها نیست بلکه خدا و هستی نیز در این مبارزه با انسان هستند و به او یاری می رسانند یعنی خدای متعال علاوه بر این که محور اصلی تمامی دستورات دین را مبارزه با هوای نفس قرار داده و هر دستوری که بیان کرده برای این است که هوای نفس انسان را تحت تاثیر قرار دهد علاه بر آن اسباب عالم را به نحوی در کنار هم می چیند که
امیال و خواستههای درونی انسان اصلی ترین عامل به حرکت در آوردن او برای کار و تلاش هستند ، و حاصلی که بدست می آورد در راستای همان امیال و خواسته هاست ، به عبارت دقیق تر می توان گفت ویژگی نفس ناطقه مجرد انسان این است که به هر چیزی توجه داشته باشد با آن سنخیت پیدا می کند ، لذا انسان به هر چیزی نظر قلبی داشته باشد حقیقت وجودش همان
یکی ازملزومات تهذیب اخلاق و اصلاح امور حیات آدمی محاسبه و مراقبه می باشد ، مراقبه عبارت است از کشیک نفس کشیدن به منظور این که کار ناشایستی از او سر نزند و محاسبه عبارت است از حساب و کتاب کشیدن از نفس به عبارت دیگر ارزیابی نفس را محاسبه و پاسبانی از او را مراقبه می گویند .
برخی با خود می گویند این که ما دائما
اگر می خواهیم به همه خیرهای عالم هستی یک جا دست پیدا کنیم و لذت همه نعمت های بهشتی را درهمین دنیا تجربه کنیم تنها راهش این است که
عالم هستی قربانگاهی برای موجودات است ! تمام موجودات روزی به وجود آمده و صورت ظاهری مخصوصی به خود می گیرند و در آخر نیز آن شکل وصورت ظاهری را از دست داده و در چرخه عالم هستی قرار می گیرند ، حال برخی موجودات مانند گیاهان و جمادات به اقتضاء خلقتشان در عالم هستی بعد از مدتی به چرخه طبیعت بر می گردند تا مواد اولیه نظم طبیعی را تامین کنند ، اما برخی موجودات فرا مادی برای بازگشت به ابتدای چرخه حیات خلق نشده اند ، بلکه خدای متعال آنان را به این منظور خلق نموده است که دائما حرکتی رو به جلو داشته باشند ، انسان یکی از آن موجودات است بلکه می توان گفت انسان از معدود موجوداتیاست که خلقت آن به نحوی است که از خاک سر بر آورده و می تواند تا به عوالم ما فوق ماده و صورت و حتی به ما فوق عوالمی که مجرد از ماده و صورت هستند عروج نماید که به آن حرکت ، سیر انسانی می گویند .
اما راه آن چیست ؟
مشکلی که بسیاری از افراد گرفتار آن هستند و به هیچ عنوان نمی توانند آن را از بین ببرند این است که «با این که از گناه کردن ناراحت می شوند اما نمی توانند آن را ترک کنند» و شهواتشان آن قدر زیاد است که تمام زندگی ایشان را تحت الشعاع قرار داده است .
بعد از این که گناه می کنند افسرده و دل مرده می شوند و با خود می گویند که دیگر بعد از این چنین کاری را انجام نمی دهم ، اما بعد از گذشت مدت زمانی اندک دوباره روز ازنو و روزی از نو ! دوباره به سراق گناه می روند .
باید بگویم درمان این بیماری بسیار خطر ناک هیچ راهی ندارد جز این که انسان با رجوع به دستورات انسان شناسهای واقعی برنامه ای جامع برای پالایش و اصلاح درون خود را از آنها بگیرد .
باید ریشه های این حالت روانی را شناسایی کرده و آن ها را از بین برد چرا که تا سبب به حال خود باقی است مسبب نیز خواهد بود .
یکی از اصلی ترین ریشه گناهان ما افراد بشر هرزگی چشم و چشم چرانی است .خیلی از ما بدون این که کنترلی نسبت به چشممان داشته باشیم در کوچه و بازار و شبکه های تلوزیونی به چیزهای بسیاری نگاه می کنیم و غافل از این نکته هستیم که همین نگاه ها به صورت غیر محسوس در حال ایجاد میل در وجود ما هستند .
آقایی که بی مهابا در خیابان ها راه می رود و زنان و دختران را ولو به چشم برادری نگاه می کند همین نگاه ها به صورت غیر محسوس آتشی عظیم را در دل او به پا می کنند و در خلوت هایش دوباره به ذهنش آمده و او را به گناه می اندازند.
خانومی که ولو به چشم برادری به آقایان تیپ زده می نگرد و حتی به رنگ دکمه آنها نیز توجه می کند همین امر موجب می شود که میل به انتخاب دوستی خوشتیپ از جنس مذکر در او بوجود بیاید و این جاست که راه برای ده ها گناه دیگر به روی او گشوده می شود .
به همین دلیل برای درمان و پیشگیری از این امور ناپسند است که خدای متعال در قرآن کریم به مردان می فرماید :
« قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ إِنَّ اَللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ » [1] به مؤمنان بگو چشمهای خود را (از نگاه به نامحرمان) فروگیرند، و عفاف خود را حفظ کنند؛ این برای آنان پاکیزه‌تر است؛ خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است!
و در آیه بعد به زنان می فرماید :
« وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ » [2]
و به زنان با ایمان بگو چشمهای خود را (از نگاه هوس‌آلود) فروگیرند، و دامان خویش را حفظ کنند!
به همین دلیل حضرت عیسی علیه السلام به حواریون فرمود :
«إِیَّاکُمْ وَ النَّظَرَ إِلَى الْمَحْذُورَاتِ فَإِنَّهَا بَذْرُ الشَّهَوَاتِ وَ نَبَاتُ الْفِسْقِ» [3]
از نظر افکندن بر اموری که خدای متعال منع کرده است برحذرباشید چرا که آنها بذر شهوات و رویاننده کارهای ناشایست هستند
حال کسانی که به دنبال سعادت ابدی هستند باید در فضای مجازی و حقیقی ، در مهمانی ها و پای ماهواره و ... مراقب چشمهایشان باشند
یک کم سخته اما نتیجه اش شیرینه .
موفق باشید .
────────────────────────────
[1] (سوره نور ، آیه 30)
[2] (سوره نور ، آیه 31)
[3] (مصباح الشریعة، ص: 10)
رسیدن به خدا مجاهدت جدی می طلبد و بدون مجاهدت جدی سیر در مسیر لقاء الله امکان پذیر نخواهد بود ، لذا باید حق جهاد و تقوای الهی را به جا آورد تا بتوان سیر کرد
﴿جاهِدُوا فِی اَللّهِ حَقَّ جِهادِهِ﴾ [1] در راه خدا جهاد کنید، و حقّ جهادش را ادا نمایید!
و الا اگر مجاهده وجود نداشته باشد راه به روی انسان باز نمی شود ولو این که هزاران بار به درگاه الهی تمنی کند و تا قیامت هم اسرار کند تا مجاهده نکند اثری نخواهد داشت!
باید به جد کوشید نه این که سلوک و امور مربوط به آن در حاشیه زندگی مان قرار داشته باشد و گاهی تلاش کنیم و گاهی رها کنیم !
از مزرعه ای این چنینی که گاهی به او آب می دهند و گاهی بدون آب رهایش می کنند هیچ محصولی حاصل نخواهد شد . سالک نیز با اعمال صالحه و التزام به دستور العمل های تجویز شده و مداومت بر آنها باید مداوم بر خود مثل باران ببارد تا مزرعه وجودش به ثمر بنشیند
من قطره ی نهان شده در ابرم و تو بحر ای ابــر، همـتـی کـه به دریـا چکـانیم [2]
────────────────────────────
[1] (سوره حج، آیه 78)
[2]سید صدرالدین محلاتی شیرازی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خیلی اوقات وقتی به خودم نگاه می کنم برخی حالات و رفتارها را مشاهده می کنم که به صورت ناخودآگاه ازم سر می زنند به نحوی که هیچ اختیاری در ترک اونها ندارم ، در اون وقت ها با خود می گویم مگر خدای متعال نگفته که اخلاق و رفتارتان را اصلاح کنید تا به حیات جاودانه ای که غرق در سرور است دست پیدا کنید ؟ اما من که هیچ تسلطی روی رفتارهای خودم ندارم و نمی تونم اونها رو اداره و اصلاح کنم ، پس این دعوتنامه خدای متعال چه حکمتی دارد ؟ آیا این دعوت الهی به اصلاح اخلاق امری محال نیست ؟ ما که هر چه تلاش کردیم نشد !!!
این مطلب خیلی مشغولم می کردند تا این که یک روز جلوه ای از هدایت الهی به قلبم تابید و ذهن داغونم روشن شد و با اون نور راه را پیدا کردم .
یک روز پیرامون یک مساله اخلاقی و همون دغدغه بالایی در حال فکر کردن بودم که دیدم چقدر ضعیف و عاجزم و با اعماق وجودم به عجز خودم رسیدم و متوجه خدای متعال و قدرت بی نهایتش شدم ، در همین افکار بودم که ناگهان این آیه به دلم خطور کرد که خدای متعال به رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید :
﴿قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلى شاکِلَتِهِ﴾[1] بگو: هر کس طبق سریره باطنی (وخلق و خوی) خود عمل می‌کند .
زیر ساخت های فکری ، اخلاقی و اعتقادی انسان که منشاء و برانگیزاننده او به سوی عملی هستند را شاکله می نامند ، ما انسانها با اعمال و رفتارهای کوچک خود شاکلمان را می سازیم و وقتی که شاکله مان بر اساس یک فعل خاص شکل گرفت اگر آن فعل که شاکله مان با آن شکل گرفته است نیکو بود افعال خیر و خوب از او به راحتی صادر می شوند و افعال قبیح از او دور می شوند اما بر عکس ، اگر آن رفتار های شاکله ساز سوء بودند انسان نمی تواند رفتارهای خود را کنترل کند .
پس در این مسیر باید شاکله خود را تصحیح کنیم تا اخلاقمان نیکو گردد و فعل خیر به راحتی از ما صادر شود ، اما باز هم ضعیف هستیم و باید دل به دریای وجود اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دهیم تا ما را با خود به عماق دریای حقیقت ببرند : حاج اسماعیل دولابی رحمت الله علیه فرموده اند :
مردم رفتند دنیا را بگیرند، دنیا آنها را گرفت. امیرالمؤمنین که از دنیا کمتر نیست.شما هم اگر بروید علی علیه السلام را بگیرید، خواهید دید که علی شما را گرفت و با خود بُرد.[2]
────────────────────────────
مهار زبان ، راه درمان بسیاری از مشکلات اجتماعی انسان !
افراد بسیاری در زندگی خود گرفتار مشکلات رنگارنگ هستند ، عده ای فقیر و بیمار و عده ای در ارتباط با دیگران دچار تنش و عده ای در محیط خانواده با همسر و فرزندان و یا پدر و مادر خود مشکل دارند . گاهی اوقات این تنش ها به دعوا و درگیری منجر می شود تا جایی که زندگی انسان را مختل می کند . در این زمان ها همه می خواهند خود را از گرفتاری نجات دهند و به عافیت برسند اما راه آن را نمی دانند .
چله نشینی برای کسب فضائل اخلاقی،قسمت دوم
ظهور کمالات با چله نشینی
به ما هم می گویند که «کُونوا کَالحَیَّۀِ»: مثل مثار باشید! یعنی شما هم در طول حیاتان همانند مار چله ای داشته باشید تا که پوسته و قشر حیات مادی شما افتاده و صورت زیبای باطنتان به ظهور بیاید.
در هر عملی باید چهل روز کوشیده و بر آن مداومت داشته باشیم ، تا آن عمل در وجود ما به ملکه ثابت نفسانی تبدیل شده و آثار آن در جانمان رسوخ کند .
