راه کار اصلی آموزش تعالیم دینی به کودکان
در بیانات نورانی اهل بیت علیهم السلام راه کار هایی برای انتقال معارف دینی به کودکان بیان شده است ، در بیان زیبایی از امام امام صادق علیه السلام است که :
« إِذَا بَلَغَ الْغُلَامُ ثَلَاثَ سِنِینَ یُقَالُ لَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ ثَلَاثُ سِنِینَ وَ سَبْعَةُ أَشْهُرٍ وَ عِشْرُونَ یَوْماً فَیُقَالُ لَهُ قُلْ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یُتْرَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ أَرْبَعُ سِنِینَ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ قُلْ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ خَمْسُ سِنِینَ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ أَیُّهُمَا یَمِینُکَ وَ أَیُّهُمَا شِمَالُکَ فَإِذَا عَرَفَ ذَلِکَ حُوِّلَ وَجْهُهُ إِلَى الْقِبْلَةِ وَ یُقَالُ لَهَا اسْجُدْ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ سِتُّ سِنِینَ فَإِذَا تَمَّ لَهُ سِتُّ سِنِینَ صَلَّى وَ عُلِّمَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ سَبْعُ سِنِینَ فَإِذَا تَمَّ سَبْعُ سِنِینَ قِیلَ لَهُ اغْسِلْ وَجْهَکَ وَ کَفَّیْکَ فَإِذَا غَسَلَهُمَا قِیلَ لَهُ صَلِّ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ تِسْعُ سِنِینَ فَإِذَا تَمَّتْ لَهُ عُلِّمَ الْوُضُوءَ وَ ضُرِبَ عَلَیْهِ وَ أُمِرَ بِالصَّلَاةِ وَ ضُرِبَ عَلَیْهَا فَإِذَا تَعَلَّمَ الْوُضُوءَ وَ الصَّلَاةَ غَفَرَ اللَّهُ لِوَالِدَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى.»( الأمالی( للصدوق)، النص، ص: 391)هرگاه بچه ای به سه سالگی برسد به او دستور داده شود تا هفت بار«لا إِلهَ إِلَّا ٱللهُ» بگوید، سپس به حال خودش واگذاشته شود، تا سه سال و هفت ماه و ده روزش فرا رسد آن گاه برایش فرمان داده شود، تا 7 بار«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم» را بگوید بعد او را واگذارند تا پنج ساله شود و از او پرسند کدام دست راست تو است و کدام چپ؟ چون آن را بداند بسوى قبلهاش وا دارند و باو گویند سجده کند و او را واگذارند تا شش ساله شود و چون شش سالش تمام شود به نمازش امر کنند و رکوع و سجود به او آموزند و بعد بگذارند تا هفت سالش تمام شود و سپس باو گویند روى و دستت را بشوى و چون شست بگذارند نه سالش تمام شود و پس از تمام نه سال وضوء باو آموزند و اگر مسامحه کند او را براى یاد گرفتن آن بزنند و دستور نمازش دهند و براى آن او را بزنند و چون وضوء و نماز آموخت خدا او را و پدر و مادرش را بیامرزد ان شاء اللَّه تعالى.
به عبارت خلاصه هفت مرحله ای این آموزش به این ترتیب است :
- در 3 سالگی، 7 بار «لا إِلهَ إِلَّا ٱللهُ» را به زبان جاری کند.
- در 3 سال و 7 ماه و 10 روز، 7 بار «محمَّد رَسولُ ٱللهِ» بگوید.
- در 4 سالگی، 7 بار «صَلَّی ٱللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» بگوید.
- در 5 سالگی، با شناخت دست راست و چپش، او را متوجّه قبله کرده دستور سجده را به او بدهید.
- در 6 سالگی تا هفت سالگی روش نماز خواندن، رکوع و سجده را به او بیاموزید تا آماده ی نماز خواندن تمرینی شود.
- آن گاهی که 7 ساله شد، به او فرمان داده شود تا صورت و دست هایش را بشوید (و به روش وضوگرفتن آشنا شود) سپس دستور داده شود تا نماز بخواند.
- تا فرا رسیدن 9 سال که وضو و نماز کامل را فرا گیرد، آن گاه نماز را به پا دارد. و اگر در انجام نماز کوتاهی کرد و به وظیفه ی عبادت تمرینی خویش عمل نکرد مستحق تنبیه خواهد شد.
با بکار بردن این 7 مرحله و ثمر بخش بودن آن آموزش معنوی برای کودک نهادینه شده و امید می رود او در مسیر صحیحی قرار بگیرد
البته باید دانست که این مسیر خالی از سختی نیست ولذا باید صبر بسیاری داشت و خسته نشد چرا که ثمره آن شیرین است که فراز پایانی حدیث قبل آن را بیان می کند که امام علیه السلام فرمود : « هرگاه کودک وضو و نماز را کاملاً فراگیرد، خداوند، والدین او را از آمرزش خویش بهره ور می فرماید»
یا آن که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود :
«مَنْ رَبّی صَغِیراً حَتَّی یَقُولَ «لا إِلهَ إِلَّا اللهُ» لَمْ یُحَاسِبْهُ ٱللهُ » (نهج الفصاحة ، ص: 768)«هرکس کودکی را تربیت کند تا «لا إِلهَ إِلَّا ٱللهُ» بگوید، خداوند از او حساب رسی نمی کند.
