خادم الاسلام

اصول آموزش فرزندان 7-آزاد گذاشتن کودکان در بازی

بازی فرایندی است که کودک در آن هم از هوش  و هم از جسم خود استفاده می کند تا انرژی خود را تخلیه کند ،بازی کودک در خردسالی موجب قوت گرفتن قوای درونی و بیرونی او شده و موجب می شود تا در آینده عملی جدی  و هدفمند انجام دهد ، در بازی است که استعداد های نهفته در ضمیر کودک به ظهور رسیده و موجب معرفت به اشیاء پیرامون خود می شود ، با بازی است که خلاقیت و روح کنجکاوی و اکتشاف در وجود کودک زنده می شود و شرایط موفقیت های فردی  و اجتماعی را در آینده برای او فراهم می آورد .

 بنابر این بازی از نیاز های اصلی کودکان است و نباید آن را از ایشان سلب کرد ، چرا که اقتضاء فطرت و خلقت ایشان بوده و لازم است که پاسخ مثبت به آن داده شود حتی پیامبران و اولیاء الهی  نیز از مرحله بازی عبور کردند؛ اگرچه در چگونگی و شیوه های بازی میان آنان و دیگران تفاوت بود؛ از این رو در روایات بر  نیاز کودکان به بازی تأکید شده است که امام صادق علیه السلام  فرمود :

«دَعِ ابْنَکَ‏ یَلْعَبُ‏ سَبْعَ‏ سِنِین‏َ» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 46)فرزندت را رها کن تا هفت سالگی بازی کند .

این بیان شریف می فهماند که لازم است کودک را تا قبل از ورود به هفت سال دوم زندگی رها کرد تا هر نوع بازی که دوست دارد انجام دهد و نباید در نوع بازی  او را تحمیل یا منع کرد ، البته اگر بازی هایی که او دوست دارد مضرّ باشند لازم است با هنر مندی مسیر میل او به بازی های خطرناک را تغییر داده و نگذاشت که خود را به خطر بیاندازد .

بنابر این بر والدین لازم است تا در تعیین وقت، نوع و روش بازی کودکان دخالت نکنند چرا که  کودکان در سنین خردسالی خوش ندارند که پدر و مادر در امور بازی آنان دخالت و پی در پی بدیشان امر و نهی کنند.

باید به این نکتده توجه داشت که :

«بهترین بازی از دیدگاه کودک، آن چیزی است که خودش انتخاب یا ابداع می کند.»

به گفته یکی از روانشناسان :

«ما باید کودکان را آزاد بگذاریم که امور بازیهای خود را مدیریت کنند و بتوانند دانستنیهای لازم را از بازیها فراگیرند ... باید رشته اختیار بازی را به دست کودک سپرد تا آنچه را که نیروی تخیلش می گوید، انجام دهد؛ تنها در این صورت است که بازی او مفید خواهد بود. بازی می باید معلم او و به ناچار تابع افکار وی باشد. اما هر زمان که کودک برای رفع بخشی از مشکلات پدید آمده در بازی اش به کمک والدین نیازمند شد، والدین می باید به کمک وی بشتابند»(مشاکل الآباء، ص 106)

بازی کردن، مخصوصا بازی هایی که نیاز به صرف نیرو و فکر زیادی دارند موجب می شوند که استعدادهای کودکان بیش از سایر خردسالانی که آن امور را انجام نمی دهند شکوفا شوند  ، لذا بر همین اساس بوده که رسول اکرم صلی الله علیه و آله

پیوسته حسن و حسین ـ علیهما السلام ـ را به کُشتی گرفتن تشویق می کرد. نقل شده آن حضرت یک شب به منزل حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ وارد شد و حسن و حسین نیز همراه او بودند، خطاب به آن دو فرمود:

«قُومَا الْآنَ فَاصْطَرِعَا » (الأمالی( للصدوق)، النص، ص: 445)برخیزید و با هم کشتی بگیرید.

هم چنین از صفوان جمال نیز روایت شده است که می گوید: 

از امام صادق علیه السلام در باره صاحب امر امامت پرسیدم، فرمود: صاحب این امر بازى و بیهوده‏گرى نکند، آنگاه ابو الحسن موسى که کودک بود و بزغاله‏ اى مکى همراه داشت و به او می گفت «اُسْجُدِی لِرَبِّک‏ِ» «پروردگارت را سجده کن» آمد، امام صادق علیه السلام او را در آغوش کشید و فرمود: پدر و مادرم فداى کسى که بازى و بیهوده‏ گرى نکند  .(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏1، ص: 311)

درست است که امام علیه السلام اگر چه کودک باشد، از بزغاله ‏اى هم که وسیله بازى کودکان است، استفاده ذکر خدا و یاد ربوبیت او و خضوع در پیشگاه مقدسش میکند ، اما روشن می شود که نوع بازی نیز توسط خود کودک باید انتخاب شود و نباید او را در این امر محصور و منع نمود .