خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

آن چه خدا می خواهد را باید بدانیم ، این جا همان جاست!
جهان اسلام آقا زیاد دارد ، خدمتگذار می خواهد !
افتخار ما این است که خدمتگذار دین خدا هستیم !

خادم الاسلام را دنبال کنید .

آخرین نظرات
  • ۲۴ ارديبهشت ۹۸، ۱۳:۳۸ - حمدان مقدم
    احسنت
  • ۳۱ ارديبهشت ۹۶، ۲۲:۲۵ - یا حسین
    متشکرم
  • ۲۷ ارديبهشت ۹۶، ۱۴:۰۹ - زهرا باقری
    +++

۱۰ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «تربیت الهی» ثبت شده است


بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌

خیلی اوقات وقتی به خودم نگاه می کنم برخی حالات و رفتارها را مشاهده می کنم که به صورت ناخودآگاه ازم سر می زنند به نحوی که هیچ اختیاری در ترک اونها ندارم ، در اون وقت ها با خود می گویم مگر خدای متعال نگفته که اخلاق و رفتارتان را اصلاح کنید تا به حیات جاودانه ای که غرق در سرور است دست پیدا کنید ؟ اما من که هیچ تسلطی روی رفتارهای خودم ندارم و نمی تونم اونها رو اداره و اصلاح کنم ، پس این دعوتنامه خدای متعال چه حکمتی دارد ؟ آیا این دعوت الهی به اصلاح اخلاق امری محال نیست ؟ ما که هر چه تلاش کردیم نشد !!!

این مطلب خیلی مشغولم می کردند تا این که یک روز جلوه ای از هدایت الهی به قلبم تابید و ذهن داغونم روشن شد و با اون نور راه را پیدا کردم .

یک روز پیرامون یک مساله اخلاقی و همون دغدغه بالایی در حال فکر کردن بودم که دیدم چقدر ضعیف و عاجزم و با اعماق وجودم به عجز خودم رسیدم و متوجه خدای متعال و قدرت بی نهایتش شدم ، در همین افکار بودم که ناگهان این آیه به دلم خطور کرد که خدای متعال به رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید :

 

 ﴿قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلى شاکِلَتِهِ[1]  بگو: هر کس طبق سریره باطنی (وخلق و خوی) خود عمل می‌کند .

زیر ساخت های فکری ، اخلاقی و اعتقادی انسان که منشاء و برانگیزاننده او به سوی عملی هستند را شاکله می نامند ، ما انسانها با اعمال و رفتارهای کوچک خود شاکلمان را می سازیم و وقتی که شاکله مان بر اساس یک فعل خاص شکل گرفت اگر آن فعل که شاکله مان با آن شکل گرفته است نیکو بود افعال خیر  و خوب از او به راحتی صادر می شوند و افعال قبیح از او دور می شوند اما بر عکس ، اگر آن رفتار های شاکله ساز سوء بودند انسان نمی تواند رفتارهای خود را کنترل کند .

پس در این مسیر باید شاکله خود را تصحیح کنیم تا اخلاقمان نیکو گردد و فعل خیر به راحتی از ما صادر شود ، اما باز هم ضعیف هستیم و باید دل به دریای وجود اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دهیم تا ما را با خود به عماق دریای حقیقت ببرند :  حاج اسماعیل دولابی رحمت الله علیه فرموده اند :

 مردم رفتند دنیا را بگیرند، دنیا آنها را گرفت. امیرالمؤمنین که از دنیا کمتر نیست.شما هم اگر بروید علی علیه السلام را بگیرید، خواهید دید که علی شما را گرفت و با خود بُرد.[2]

────────────────────────────

  1.  (سوره إسراء ، آیه 84)
  2.  (مصباح الهدی (حاج اسماعیل دولابی) ص 294)



  • احسان ثابت

    یاد معاد راهی برای حلّ همه مشکلات

    هر دستور العملی که از سوی خدای متعال برای انسانها نازل شده است ظاهری دارد و باطنی ، حکمتی دارد و سرّی !

    اگر با دیده عقل بنگریم ظاهر و حکمت آن را می بینیم و اگر با دیده دل بنگریم باطن و سرّ آن ها را در می یابیم .

    یکی از دستور العمل های اساسی دین مبین اسلام برای تعالی انسانها دستورالعمل تفکر است و در اسلام فرایند تربیتی تفکر ، انواعی دارد که  از بین تمامی آنها  تفکر پیرامون معاد از مهمترین و اساسی ترین دستور العمل های دینی می باشد .

  • احسان ثابت

بى ‏احترامى به فرزند

 

برخی والدین در امر تربیت فرزندان خود از راه هایی استفاده می کنند که شایسته نبوده و در خورد شخصیت انسانی نیست ، پدیده ای به نام فحاشی در بین برخی از خانواده ها رایج است ، به این نحود که والدین در ارتباط با فرزندان از نام و القاب نا مناسب استفاده کرده و آنها را با اسماء ناشایست خطاب می کنند.

در مجموعه آیات و روایاتی که در باب خوش سخن بودن وارد شده است تاکید بسیاری در رابطه با خوش گفتاری شده است و ترک آن نیز از وسوسه های شیطان و موجب به هم ریختن رابطه ها و بوجود آمدن دعوا های بسیاری در محیط خانواده می شود ،خدای متعال در این باره فرمود :

﴿قُلْ لِعِبادِی یَقُولُوا اَلَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ اَلشَّیْطانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ(سوره إسراء ، آیه 53 )   به بندگانم بگو: «سخنی بگویند که بهترین باشد! چرا که (شیطان بوسیله سخنان ناموزون)، میان آنها فتنه و فساد میکند .

و در پاسخ کسی که با بدی رفتار کرده و بد کفته است این گونه توصیه نمود :

﴿اِدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ اَلسَّیِّئَةَ (سوره مؤمنون ، آیه 96 )بدی را به بهترین راه و روش دفع کن (و پاسخ بدی را به نیکی ده)!

خلاصه آن که در امر تربیت فرزند نیز سفارش ویژه ای در مورد خوش برخوردی با فرزندان شده است ، رسول اکرم صلی الله علیه و آله  فرمود :

« یَلْزَمُ‏ الْوَالِدَیْنِ‏ مِنَ الْعُقُوقِ لِوَلَدِهِمَا مَا یَلْزَمُ الْوَلَدَ لَهُمَا مِنْ عُقُوقِهِمَا.».( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 48) همان گونه که فرزند نباید به والدین خود بى‏احترامى کند، والدین نیز نباید به او بى‏احترامى کنند.

پس باید مراقب بود که در ارتباط با فرزندان از کلمات و رفتار های ناشایست استفاده نشود ، که موجب تجاوزاز حدود الهی شود .

اما در مشکلاتی که هنگام ارتباط با فرزند و  تربیت آنها بوجود می آید ابتدا باید از خدای متعال طلب صبر نمود و در هر مرحله مطابق دستورات اولیاء الهی رفتار نمود ، باید رفتار ایشان را الگو و سر مشق خود قرار داده و به ایشان اقتدا نمود .  

  • احسان ثابت

خدا ، مومنین  و فرزندانشان را تربیت می کند

 

یکی از اصلی ترین دغدغه والدین تربیت فرزندانشان است و برای این امر بسیار تلاش می کنند و می توان گفت که غصه اصلی بسیرای از آنان نیز همین است .

بسیاری افراد فکر می کنند که تنها  تلاش و دلسوزی مجدانه آنهاست که موجب می شود فرزندانشان اصلاح شوند در حالی که حقیقت این نیست ، درست است که مراقب والدین عاملی مهم و تاثیر گذار است اما  حقیقت امر آن است که اصل  و عامل اصلی ترببیت انسانها اراده الهی است و اگر  فضل  و رحمت الهی به تربیت فردی تعلق بگیرد ، همین امر موجب اصلاح امور او می شود ، که  فرمود

﴿ لَوْ لا فَضْلُ اَللّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکى مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لکِنَّ اَللّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشاءُ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ  (سوره نور ، آیه 21 )   اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، هرگز احدی از شما [از عقاید باطل و اعمال و اخلاق ناپسند] پاک نمی  شد، ولی خدا هر که را بخواهد پاک می  کند؛ و خدا شنوا و داناست.

بر این اساس هنر این است که اسرار  و رازهای داخل شدن در تحت تربیت الهی را دریابیم تا با آن رمز ها داخل در تربیت الهی شویم ، اگر به این امور دقت شود نه تنها خود ما تحت تربیت الهی قرار می گیریم بلکه نسل  و ذریه ما نیز در این امر داخل می شوند و مورد عنایت الهی قرار می گیرند  که در مورد امر اول که تربیت خود انسان باشد رسول اکرم صلی الله علیه و آله  فرمود : 

«قالَ اللَّهُ عزّوجلّ: لا أطَّلِعُ على‏ قَلبِ عَبدٍ فأعْلَمُ مِنهُ حُبَّ الإخْلاصِ لِطاعَتی لِوَجْهی وابْتِغاءَ مَرْضاتی إلّا تَولّیتُ تَقویمَهُ وسیاسَتَهُ(الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: 332)خداوند عزّوجلّ فرماید: هرگاه دل بنده‏ام را بنگرم و دریابم که از روى اخلاص و براى خشنودى من طاعتم را به جا مى‏آورد، اصلاح و تربیت او را خود به عهده گیرم.

و بر امر دوم که تربیت فرزندان انسان باشد داستان حضرت خضر علیه السلام  بر اصلاح دارایی دو یتیم که در سوره کهف مذکور است  دلالت دارد که علت آن را صالح بودن پدر  آن دو فرزند شمرده است :

﴿أَمَّا اَلْجِدارُ فَکانَ لِغُلامَیْنِ یَتِیمَیْنِ فِی اَلْمَدِینَةِ وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما وَ کانَ أَبُوهُما صالِحاً فَأَرادَ رَبُّکَ أَنْ یَبْلُغا أَشُدَّهُما وَ یَسْتَخْرِجا کَنزَهُما رَحْمَةً مِنْ رَبِّکَ (سوره کهف ، آیه 82 ) اما آن دیوار از دو نوجوان یتیم در این شهر بود، و زیرش گنجی متعلق به آن دو قرار داشت، و پدرشان مردی شایسته بود، پس پروردگارت خواست که آن دو یتیم به حد رشد رسند وگنجشان را به سبب مِهر [ی که] پروردگارت [به آن دو] داشت بیرون آورند .

پس باید خدا را باور کرد و خود و اهل و عیال خود را به او بسپاریم و با گوش سپردن به اوامر او خود را در جاذبه ربوبیش داخل کنیم .

  • احسان ثابت

ترغیب فرزندان به تحصیل و حفظ قرآن

 

در صدر تمام آموزش ها، آموزش عقاید (اصول و فروع دین) است.زیرا پایه های سعادت بشر به وسیله ی آن ها تحکیم می شوند ، اصول اعتقادات و هزاران هزار ادب و آداب مفید که می توان از آنها بهره های بسیاری یافت همگی در قرآن جمع هستند ، منتها دستیابی به آنها نیازمند همت والدین به ترغیب و تشویق فرزندان خود است تا با دلسوزی تمام ایشان را به این امر مقدس راهنمایی کنند ، امام صادق علیه السلام  در مورد اهمیت و ضرورت این علم آموزی می فرمایند : 

«لَوْ أَتَیْتُ بِشَابٍّ مِنْ شَبَابِ الشِّیعَهِ، لایَتَفَقَّهُ فِی الدِّینِ لَأَوْجَعْتُهُ»( المحاسن، ج‏1، ص: 228)اگر به یکی از جوانان شیعه برخورد کنم که در دین خود اندیشه نمی کند (و مسائل مهم دینی را نمی آموزد او را تنبیه می کنم و) او را مجازات دردآور خواهم کرد.

بنابر این لازم است کودکانمان را به سوی تعلیم قرآن و تفقه در آیاتش ترغیب کنیم که همین امر یکی ازاصلی و برترین وظایف والدین نسبت به  فرزنداشان شمرده شده ، از رسول اکرم صلی الله علیه و آله وارد شده است :

 «أَدِّبُوا أَوْلادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصَالٍ: حُبِّ نَبِیِّکُمْ وَ حُبِّ أَهلِ بَیْتِهِ وَ قِرآئَهِ القُرْآنِ»( کنزالعمّال: 9.454، قاموس قرآن، مقدمه، ص: 2) «فرزندان خویش را با سه ویژگی بیارایید و تربیت کنید: دوستی پیامبرتان؛ دوستی خاندان پیامبرتان؛ و خواندن قرآن.

 وظیفه پدر و مادر است که  فرزندانشان را با قرآن آشنا کنند و هم چنین شایسته است که فرزندان با تشویق والدین و معلّمان در جلسات قرآنی و مذهبی شرکت کنند و در صورتی که این کار نیازمند  هزینه کردن مبالغی بود  سزاوار است که والدین نهراسیده و برای این آموزش مقدس هزینه کنند که اجر عظیمی به همراه دارد :

رسول اکرم صلی الله علیه و آله  فرمود :

« مَنْ‏ عَلَّمَهُ‏(ولده) الْقُرْآنَ‏ دُعِیَ بِالْأَبَوَیْنِ فَیُکْسَیَانِ حُلَّتَیْنِ یُضِی‏ءُ مِنْ نُورِهِمَا وُجُوهُ أَهْلِ الْجَنَّةِ»( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 49)هر که به فرزندش قرآن بیاموزد، آن فرزند در روز قیامت همراه پدر و مادرش دعوت می شود، آن گاه دو جامه از نور بر پدر و مادرِ آن فرزند که قرآن آموخته است، پوشانده می شود که از نورشان چهر ه های بهشتیان درخشنده می شوند.

هم چنین در بیانی دیگر فرمود:

« مَنْ عَلَّمَ وَلَدَهُ الْقُرْآنَ فَکَأَنَّمَا حَجَ‏ الْبَیْتَ‏ عَشَرَةَ آلَافِ حِجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ عَشَرَةَ آلَافِ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ عَشَرَةَ آلَافِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ ع وَ غَزَا عَشَرَةَ آلَافِ غَزْوَةٍ وَ أَطْعَمَ عَشَرَةَ آلَافِ مِسْکِینٍ مُسْلِمٍ جَائِعٍ وَ کَأَنَّمَا کَسَى عَشَرَةَ آلَافِ عَارٍ مُسْلِمٍ وَ یُکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ حَرْفٍ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یُمْحَى عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ یَکُونُ مَعَهُ فِی قَبْرِهِ حَتَّى یُبْعَثَ وَ یَثْقُلُ مِیزَانُهُ وَ یُجَاوَزُ بِهِ عَلَى الصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ وَ لَمْ یُفَارِقْهُ الْقُرْآنُ حَتَّى یَنْزِلَ بِهِ مِنَ الْکَرَامَةِ أَفْضَلَ مَا یَتَمَنَّى( جامع الأخبار(للشعیری)، ص: 49)هرکس به فرزندش قرآن آموزش دهد، گویا ده هزار بار حج و عمره انجام داده است، ده هزار بنده از نسل اسماعیل علیه السلام را آزاد کرده است، در ده هزار جهاد همراه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم مبارزه کرده است، ده هزار مسلمان نیازمند گرسنه را طعام داده است، و ده هزار مسلمان برهنه را پوشانده است، برای هر حرف [از قرآن که برای فرزندش آموزش داده است] ده اجر و پاداش برای او ثبت می شود و خدای سبحان ده گناه را از [پرونده ی] او محو می کند، و قرآن [انیس و مونس او] در مرقد و قبر او خواهد بود تا روز رستاخیز که برانگیخته شود.

  • احسان ثابت

ملاک های انتخاب دوست خوب 1 -  سلامت فکر  و اعتقاد 

 

در قبل ضرورت انتخاب دوست خوب و آثار منفی دوستی با افراد ناسالم بیان شد ، اما آن چه که بسیار مهم است والدین به فرزندانشان آموزش دهند این است که آنها باید براساس چه معیار و ملاک هایی اقدام به انتخاب دوست کنند ، آیا هر کس که ظاهری زیبا و جذاب داشت لیاقت دوستی را دارد ؟ یا آن که ملاک هایی دیگر جز آراستگی ظاهری مهم اند ؟

در جواب باید گفت که در دین اسلام و آموزه هایی که از سوی خیرخواهان معصوم به مارسیده است معارف بسیار نابی در این باره بیان شده است ، یکی از اصلی ترین اموری  که از اهمیت بسیاری در رابطه با دوست یابی مهم است و روایات نیز بدان اشاره دارند سالم بودن فکر و اعتقادات افرادی است که انسان می خواهد با آنها دوست شود !

امیر المؤمنین علی علیه السلام در بیانی به حارث همدانی می فرمایند :

«احْذَرْ صَحَابَةَ مَنْ یَفِیلُ‏ رَأْیُهُ وَ یُنْکَرُ عَمَلُهُ فَإِنَّ الصَّاحِبَ‏ مُعْتَبَرٌ بِصَاحِبِه‏ِ»(نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 460) از رفاقت با کسانی که افکارشان خطا و اعمالشان ناپسند است دوری کن، همانا آدمی به اخلاق و سیره رفیقش خو می گیرد (و به افکار و اعمال وی معتاد می شود.(

با در نظر گرفتن این مطالب باید به فرزندان خود از سر خیر خواهی بگوییم :

بنابر این ای فرزندم  این نصیحت امام علی علیه السلام  را که در عالم کسی مانند ایشان خیر خواه بشریت نیست آویزه گوش خودت کن و اگر دیدی کسی رفتار زشت و ناپسند انجام می دهد محبت او را از دل هودت بیرون کن و از همراهی  و هم نشینی با او دوری کن ! مراقب باش در دام اعمال زشت او نیافتی که از عاقبت به خیری دور می شوی !

ای فرزندم بدان که دوست تو جزئی از وجود توست ، مبادا دوستی انتخاب کنی که جاننت را به خطر بیاندازد ، هر انسان با دوستانش شناخته می شود ، مبادا دوستی انتخاب کنی که افراد دیگر وقتی آنها را دیدند بگویند تو نیز مانند دوستانت اهل گناه و رفتار های سوء هستی ، و مبادا دوستی انتخاب کنی که با اعمال زشتش تو را از دین و مذهب حق که تو را به سعادت می رساند دور کند  به این بیانات امام صادق علیه السلام  که امام و پیشوای ماست گوش بپار  و با جان آن را بفهم ، که کلامی حق است :

«لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ کَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَرْءُ عَلَى‏ دِینِ‏ خَلِیلِهِ‏ وَ قَرِینِهِ‏.»(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 375) با اهل بدعت (کسانی که امور ناشایست انجام می دهند)رفاقت و همنشینى نکنید (که اگر این کار را کردید) نزد مردم همچون یکى از آنها محسوب می شوید، رسول خدا (ص) فرمود: انسان بر دین و مدهب دوست و رفیق خود است.

ای فرزندم مراقب باش نعمت عظیم محبت اهل بیت علیهم السلام را که نعمتی عظیم است و خدای متعال آن را به هر کسی نمی دهد را با دوستی نا اهلان از دست ندهی !!

 

پس نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد     

سگ اصحاب کهف  در پی مردم شد و آدم شد

 

 

  • احسان ثابت

نقش دوست در تربیت فرزند 1

پس از آن که کودک دوران خرد سالی و کودکی را که بیشتر از آن که تحت تاثیر محیط باشد خانواده روی او اثر می گذارد را سپری نمود و در وادی نوجوانی وارد شد ، تاثیرات محیطی و افراد جامعه بر روی او بیش از تاثیر افراد  و محیط خانواده خواهد بود ، کودکی که تا دیروز تمامی کار های خود را زیر نظر والدین انجام می داد از این پس خود را مستقل از آنها دیده و سعی می کند خود به تنهایی و مستقل از خانواده تصمیم گیری کند و لذا شاهد هستیم که در این دوران والدین نمی توانند نظارتی جامع بر فرزندان خود داشته باشند ، این امر در دوران جوانی به نهایت درجه خود می رسد تا جایی که وقتی فرزند به سنین بیست سالگی  و بالاتر  می رسد دیگر نمی توان او را با روش هایی که در سنین قبلی کنترل می شد کنترل کرد ، این دوران زمان ظهور ملکات و اخلاقیاتی است که والدین در سنین قبلی در فرزند ایجاد کرده اند و هر چه در آن دوران کاشته اند در این زمان به محصول می نشیند ، لذا تربیت در این دوران دیگر به نحو آموزشی و اجباری  نیست بلکه والدین باید آن شیوه را ترک کرده و تنها در صدد اندرز  و تذکر تعالیمی بر آیند که در دوران  کودکی به او  آموزش داده بودند ، که به این ترک شیوه تربیت قبلی نوجوانان  در روایات به این نحو اشاره شده است :

رسول اکرم صلی الله علیه و آله  در بیانی نورانی فرمود :

« احْمِلْ صَبِیَّکَ حَتَّى یَأْتِیَ عَلَیْهِ سِتُّ سِنِینَ ثُمَّ أَدِّبْهُ فِی الْکِتَابِ سِتَّ سِنِینَ ثُمَّ ضُمَّهُ إِلَیْکَ سَبْعَ سِنِینَ فَأَدِّبْهُ بِأَدَبِکَ فَإِنْ قَبِلَ وَ صَلَحَ وَ إِلَّا فَخَلِّ عَنْهُ. »(مکارم الأخلاق، ص: 222) فرزندت را تا شش سال رها کن، و 6 سال به کتاب تربیتش کن، بعد هفت سال با خود همراه ببر و ادب یادش ده، اگر قبول ادب کرد و صالح شد که خوب و گر نه بخودش واگذار.

همچنین در بیانی دیگر فرمود :

«‏ الْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ وَزِیرٌ سَبْعَ سِنِینَ فَإِنْ رَضِیتَ أَخْلَاقَهُ لِإِحْدَى وَ عِشْرِینَ وَ إِلَّا فَاضْرِبْ عَلَى جَنْبِهِ فَقَدْ أَعْذَرْتَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى»(مکارم الأخلاق، ص: 222) فرزند تا هفت سال حاکم است (یعنى آزاد) و تا هفت سال بنده است (یعنى باید کاملا تحت تربیت باشد)، و هفت ساله سوم وزیر است (باید مورد مشورت قرار گیرد)، اگر در 21 سالگى اخلاقش رضایت بخش شد، که بهتر و گر نه او را رها کن که در نزد خدا معذورى.

بدیهی است که مراد روایت این است که  بعد از سنین 19 الی 21 سالگی والدین باید دست از تربیت دوران کودکی بردارند و بر اساس آیات امر به معروف  و نهی از منکر تنها بر والدین لازم است که فرزندان را موعظه کرده و آموزش های قبلی را به آ« ها تذکر دهند تا اگر آنها فراموش کرده بود به یاد بیاورد

در دوران نوجوانی و اوائل جوانی  فرزند به دنبال آزادی های خاصی است و دوست دارد با دیگر افراد جامعه ارتباط آزاد تری برقرار کند و لذا شروع به انتخاب دوستانی از هم سالان خود می کند در این هنگام بر والدین لازم است تا آموزه های مربوط به انتخاب دوست را با زبانی دوستانه به نحوی که کودک درک کند این مطالب به نفعش هستند برای او بازگو کنند .

ابتدا خود والدین باید بدانند که دوستان در شکل دهی به شخصیت انسان ها به ویژه در سنین نوجوانی و جوانی بسیار تاثیر گذار هستند و نسبت به آموزش صحیح به فرزندان در این رابطه نباید غفلت بورزند چرا که دوستان شایسته و خوب در هدایت فرزندانشان به سوی کمال و سعادت تأثیرگذارند و دوستان ناشایست نیز با انحراف آنها و کشیده شدن به طرف ناهنجاری های اخلاقی و اعتقادی آثار جبران ناپذیری به روی آنها بر جای می گذارند.

بنابر این ضرورت دارد والدین پس از این که ضرورت  این مطالب را به خوبی درک کردند آن را به فرزندان بفهمانند و در صدد انتقال معارفی باشند که در مقالات بعدی به آنها اشاره می شود .

  • احسان ثابت

اصول آموزش فرزندان 9-کشف استعداد و ناهنجاریهای کودکان با بازی 

در  مقالات قبلی بیان شد که بازی  ابزاری تربیتی برای کودکان است  که زمینه عمل جدی  را در دوران نوجوانی  و جوانی برای او فراهم می آورد از این رو دقت و نظر در  بازی هایی که کودکان انجام می دهند   وسیله ای برای دستیابی به روحیات و شناخت استعدادهای کودکان و یکی از ابزارهای تعلیم و تربیت اخلاقی و اجتماعی آنان است . (ر.ک : علم النفس اُسسه و تطبیقاته التربویة، دکتر عبد العزیز القوصی، ص 239.)

با زیر نظر گرفتن بازی های کودکان می توان استعداد های ایشان را کشف کرده و در مسیر مثبت جهت دهی نمود ، نقل شده است که :

 دانش آموزی را نزد استادی آوردند و به او گفتند که در کلاس درس بازی گوشی می کند و به درس گوش نمی دهد ، استاد که در حال نصیحت کردن کودک بود مشاهده کرد کودک با چوبی که در دست دارد روی زمین در حال نقاشی کردن است ، وقتی با دقت به اثر او نگاه کرد متوجه شد که او استعداد ویژه ای در نقاشی دارد ، لذا به خانواده اش گفت که او را به کلاس نقاشی بفرستند ، چند سال بعد آن کودک تبدیل به یکی از مشاهیر نقاشی می شود .

 

هم چنین

« هنگام بازی است که کودک  مشکلات و چالشهایی را که مایه آزرده خاطری اواست بروز داده و عصبانیت هایش را از بزرگترها به وسیله بازی برطرف می کند » (ر.ک : علم النفس العلاجی، دکتر اجلال سری، ص 152.)

بر این اساس می توان با دقت در نوع رفتار های کودک هنگام بازی بسیاری از ناهنجاری های رفتاری او را شناسایی کرده و در صدد شناخت مناشی و عوامل بوجود آمدن آنها بود ، و با رجوع به متخصصین امور تربیتی آن ناهنجاری ها را درمان نمود .

البته باید کودکان را به صورت نامحسوس  زیر نظر گرفت چرا که اگر کودکان متوجه شوند که والدین ایشان را زیر نظر دارند ممکن است رفتاری مخالف واقعیت از ایشان سر بزند و به اصطلاح بازیگری کنند ، بنابر این باید به صورت نا محسوس واکنش های اجتماعی کودکان و چگونگی سخن گفتن با دیگران و نحوه مقابله آنان با مسائل خانه و مدرسه را زیر نظر گرفت و دقت نمود که او چگونه نیاز ها و خواسته هایش را ابراز کرده و مشکلات خود را چگونه رفع می کند .

بعد از اتمام عمل مراقبت از کودکان اگر ناهنجاری یا نقصان هایی در رفتار آنها پیدا شد لازم است والدین عوامل آن ناهنجاری ها را شناسایی کنند و بعد از آن  برنامه جامعی برای کنترل و تربیت کودک که با حالات عاطفی و روحی و عقلی او همخوانی داشته باشد، انتخاب کنند . 

نتیجه آن که والدین باید به تمامی رفتار های کودکان بالخصوص بازی های آنها با دقت نظر کرد تا بازتاب آن چه در وجودشان شکل گرفته و در خارج به صورت رفتار ظاهر می شود را شناسایی کنند .

اگر مشاهده شد که کودک در هنگام بازی با عروسک خود به آن پرخاش کرده و به او ضرر می زند ، در این هنگام امکان دارد این پرخاشگری کودک در اثر مشاهده پرخاشگری والدین با یکدیگر یا با افراد دیگر است یا آن که شاید پرخاشگری سایر افراد را در مجامع عمومی  و یا در رسانه های سمعی بصری مشاهده نموده و همان امر روی فکر او تاثیر گذاشته است ، در این جا بر والدین لازم است منشاء های این الگو گیری را مرتفع کنند و برای جبران آثار سوء آن مشاهدات با مشغول کردن کودک به بازی  و امری بهتر ذهن او را از امور سوء خالی کنند .

 

 

 

 

  • احسان ثابت

مسؤولیت پدر و مادر در تربیت فرزند 2

 

روایات فراوانی که در کیفیت انتخاب همسر وارد شده ، بیانگر این مطلب است که صلاحیت و شایستگی مربی بسیار مورد توجه قرار گرفته است .

در کتاب وسائل در ابواب مقدمات نکاح چگونگی انتخاب همسر را شرح داده اند . با توجه به روایات درمی یابیم که اسلام به مسؤولیت پدر در تربیت و تادیب فرزندتا چه اندازه اهمیت می دهد ، حتی به خصوصیاتی که از طریق عوامل وراثتی به فرزندانتقال می یابد توجه نموده ، تا چه رسد به تربیت های پس از ولادت(ر . ک : وسائل الشیعه ، ابواب مقدمات نکاح ، باب 12 .)

پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله در اهمیت نقش پدر و مادر در تربیت فرزند می فرمایند :

« کُلُ‏ مَوْلُودٍ یُولَدُ عَلَى‏ الْفِطْرَةِ حَتَّى‏ یَکُونَ‏ أَبَوَاهُ‏ یُهَوِّدَانِهِ‏ وَ یُنَصِّرَانِهِ وَ یُمَجِّسَانِه‏ »( عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج‏1، ص: 35)هر نوزادی بر فطرت الهی و توحید متولد می شود و والدین او هستند که او را یهودی ، نصرانی یا مجوس می کنند .

انسان با فطرت توحید و خداپرستی و حق جویی آفریده شده است ، این پدر ومادرند که می توانند فطرت الهی و توحیدی کودک خود را شکوفا سازند یا روی آن پرده های ضخیم جهل و نادانی و گمراهی بیفکنند و او را غرق در ظلمات و حجاب های رها نشدنی قرار دهند .

البته اگر حقوقی که از جانب خدای متعال نسبت به فرزندان بیان شده است به خوبی رعایت شود قطعا مسیر حیات فرزندان به سوی سعادت تغییر پیدا خواهد کرد

امام سجادعلیه السلام در اهمیت مسؤولیت والدین در تربیت فرزند می فرمایند :

« أَمَّا حَقُ‏ وَلَدِکَ‏ فَتَعْلَمُ‏ أَنَّهُ‏ مِنْکَ‏ وَ مُضَافٌ إِلَیْکَ فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا بِخَیْرِهِ وَ شَرِّهِ وَ أَنَّکَ مَسْئُولٌ عَمَّا وُلِّیتَهُ مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ الدَّلَالَةِ عَلَى رَبِّهِ وَ الْمَعُونَةِ لَهُ عَلَى طَاعَتِهِ فِیکَ وَ فِی نَفْسِهِ فَمُثَابٌ عَلَى ذَلِکَ وَ مُعَاقَبٌ فَاعْمَلْ فِی أَمْرِهِ عَمَلَ الْمُتَزَیِّنِ بِحُسْنِ أَثَرِهِ عَلَیْهِ فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا الْمُعَذِّرِ إِلَى رَبِّهِ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ بِحُسْنِ الْقِیَامِ عَلَیْهِ وَ الْأَخْذِ لَهُ مِنْهُ » (تحف العقول، ص: 263) اما حق فرزندت ، بدان که او از توست و خیر وشرش در دنیا به تو خواهد رسید و منسوب به تومی شود و تو مسؤول هستی در قبال وظایفی که بر عهده توست از حسن ادب و هدایت و راهنمایی به سوی پروردگارش ، و او را یاری کنی در اطاعت پروردگار . اگر وظایف خود را به خوبی به انجام رساندی به تو ثواب می رسد و در غیر این صورت عقاب خواهی شد ، پس به خوبی وظیفه تربیت راانجام بده ، مانند کسی که در همین دنیا آثار نیک کارهای فرزندش به او می رسد و مانند کسی که درمقابل خداوند عذر داشته باشد ، یعنی هیچ گونه کوتاهی در امر تربیت فرزند روا مدار .

باید توجه نمود که تربیت فرزند نه یک امر سلیقه ای بلکه طاعتی است واجب از سویخدای متعال بر دوش والدین که اطاعت امر آن آثار مثبت بسیاری به همراه خواهد داشت ، از رسول اکرم صلی الله علیه وآله روایت شده که فرمودند :

«رَحِمَ‏ اللَّهُ‏ عَبْداً أَعَانَ‏ وَلَدَهُ عَلَى بِرِّهِ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ التَّأَلُّفِ لَهُ وَ تَعْلِیمِهِ وَ تَأْدِیبِه‏»(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏15، ص: 169)خدا بیامرزد بنده ای را که فرزندش را به کارهای خوب وا می دارد و با او مهربان است و در صددآموزش و پرورش اوست .

پس می توان با تربیت صحیح فرزندان داخل در رحمت الهی شد .

 

  • احسان ثابت

    خدای متعال مربی اصلی عالم هستی 

     

    اولین و اصلی ترین  مطلبی  که هر  پدر و مادر  بلکه هر مربی در تربیت فرزندان و شاگردان خود باید بداند این است که در  عالم هستی  مربی  اصلی و حقیقی  خدای  سبحان است  و ایشان اند که رب الارباب  عالم هستی  اند  و تمامی  عالم هستی را تحت مدیریت و ربوبیت خود قرار داده اند و بدون اذن و اراده ی   ایشان هیچ میوه ای  به ثمر  نمی  نشیند و «ما رمیت اذ رمیت» الهی  در تمامی  مسائل  و امور  ساری  و جاری  است .

      ﴿ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اَللّهَ رَمى(سوره أنفال‏، آیه 17)این تو نبودی (ای پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها) انداختی؛ بلکه خدا انداخت!

    برای توجه دادن انسانها به همین مطلب است که در ابتدای سوره فاتحۀ الکتاب بعد از بسم الله الرحمن الرحیم می خوانیم :

    ﴿ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ (سوره فاتحة، آیه 2) ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار و مربی جهانیان است.

    یا آن که در جایی دیگر می فرماید :

     ﴿هُوَ اَلَّذِی یُصَوِّرُکُمْ فِی اَلْأَرْحامِ کَیْفَ یَشاءُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ  (سوره آل‏ عمران‏، آیه 6)  او کسی است که شما را در رحمِ (مادران)، آنچنان که می‌خواهد تصویر می‌کند. معبودی جز خداوندِ توانا و حکیم، نیست.

     

    خدای متعال نه تنها عالم جسم انسان را مدیریت و ربوبیت می کند بلکه مدیریت  قوای درونی انسان نیز به دست اوست ،

     ﴿لکِنَّ اَللّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ اَلْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ  (سوره حجرات، آیه 7) خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دلهایتان زینت بخشیده!

    قلبی حیات دارد که ایمان را دوست داشته باشد و این حیات بدست خدای متعال است ،اما  کار انسان تنها تسلیم محض و  قبول ربوبیت خدای متعال با عمل به دستورات حضرت اقدسش از روی اختیار است

    حال  در امر  تربیت فرزندان اگر  پدر  و مادر در فکر و عقیده ی  خود این باور را داشته باشند که تنها ایشان مربی اصلی اند و اراده و قدرت خدای متعال در تربیت فرزندانشان تاثیر ندارد و یا آن که از نقش  اصلی  خدای  سبحان در تربیت و ربوبیت فرزندانشان در غفلت باشند ، در این هنگام وقتی که آثار خوبی  در فرزندان ایجاد می شود والدین دچار  خود بزرگ بینی  شده  و این موفقیت را از  آن خود می  بینند و از نعمت های الهی  و قدرت او غافل می شوند ، در این هنگام به حکم  قوانین و سنت های الهی  که عجب  و غرور  در  مقابل  خدای  سبحان کفر است  و هر  بساط  غرور و کفری بدست کبریایی خدای متعال نابود می شود غرور و خود بینی این انسانها نیز در  هم کوبیده و نابود می شوند ، خدای  سبحان بخاطر عجب و خود بزرگ بینی والدین فرزند نظر ربوبی خاص  خود را از ثمره ی  زندگی آنها برداشته و فرزندانشان دچار  آفات و آسیب می  شوند و در نهایت  مسیر رو به رشد تربیت ایشان متوقف  می شود .

    این سنت الهی است که فرمود :

     ﴿مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنّا مِنَ اَلْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُونَ  (سوره سجده، آیه 22)   چه کسی ستمکارتر است از آن کس که آیات پروردگارش به او یادآوری شده و او از آن اعراض کرده است؟! مسلّماً ما از مجرمان انتقام خواهیم گرفت!

     

    این جا نیز والدینی که دست قدرت ربوبی را ندیده بگیرند به منزله اعراض کنندگان از آیات ربانی حضرت حق اند و هم در دنیا و هم در آخرت خدا از ایشان انتقام خواهد گرفت ، انتقام خدا از آنان در عالم دنیا فاسد شدن کشتزار انسانی ایشان و در آخرت عذاب سوزان جهنم خواهد بود .

    پس  در  امر  تربیت فرزندان باید در  نظر  داشت که مربی  اصلی  خدای  سبحان است و دیگران تنها وسایلی هستند که به اذن الهی  قادر به ربوبیت و تربیت افراد هستند .

    در این جا لازم و ضروری  است گفته شود که این جدا دیدن نعمت از  تحت قدرت و ربوبیت الهی   در  بسیاری  از  موارد اثری بمانند چشم زخم داشته و در عالم هستی  موجب  برهم خوردن  امور  می شود  و تنها با یاد خدای  متعال  می توان جلوی آن را گرفت و لذا بخاطر همین است که هنگام نظر بر امری که جمیل  و کامل  و نیکو است شایسته است که با گفتن « لاحول  و لا قوۀ الا بالله العلی العظیم » متوجه قدرت نمایی خدا در این شیئ جمیل شد تا آن امور از گزند آسیب ها و من جمله چشم زخم در امان بمانند .

  • احسان ثابت