خادم الاسلام

اصول آموزش فرزندان 2   - مدارا با کودکان در آموزش

با اندکی دقت در مراحل تکامل انسانها به این نکته دست پیدا خواهیم کرد که انسان ادوار و مراحل متفاوتی را در حیات خود سپری می کند و دوره های مختلف تکامل جسمی  و روحی دارد ، همانگونه که جسم انسان از دوران کودکی تا  میان سالی و پیری دوره های مختلفی را سپری می کند در امور فکری  نیز دارای دوره های مختلف یادگیری می باشد و روح او به ترتیب قدرت یافته و رشد پیدا می کند ،بر این اساس باید بین دوران مختلف حیات انسان تفکیک قائل شد و در هر سنی به آموزش برخی امور به آن پرداخت .

انسان در هفت سال ابتدایی حیاتش به دلیل ضعف قوای ادراکی قابلیت فهم و ادراک مسائل مهم علمی و استدلالات را ندارد لذا نباید به آموزش استدلالی او اقدام کرد و باید او را رها گذاشت تا هر گونه که خود دوست دارد رشد کند و آموزش در این مرحله تنها از طریق القاء و نمایشافعال نیکو است تا فرزند اموری را که می بیند تقلید کرده و برایش ملکه شود و بعد از سپری کردن این مراحل که دوران خرد سالی است  وارد دوره دوم آموزش می شود که هفت سال دوم حیاتش یعنی دوران کودکی است می شود ، در این دوره از لحاظ فکری  و فهم آماده درک امور  فکری و علمی می شود لذا باید به تعلیم آداب  و کتب  و علوم ابتدایی به او مبادرت نمود و در هفت سال سوم نیز لازم است به تعلیم اموری که بیشتر استدلالی  و به عمل ارتباط دارند مبادرت نمود ، به این مراحل سه گانه امام صادق علیه السلام این گونه اشاره می دارند :

«الْغُلَامُ‏ یَلْعَبُ‏ سَبْعَ‏ سِنِینَ‏ وَ یَتَعَلَّمُ الْکِتَابَ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِینَ.» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 47) کودک تا هفت سال بازی می کند ، پس از آن هفت سال به او نوشتن و پس از آن قرآن و احکام آموزش بدهید .

یا آن که در بیانی دیگر به مراحل سه گانه مذکور  این گونه اشاره شده است که رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود :

« الوَلَدُ سَیّدٌ سَبعَ سِنینَ، و وَزیرٌ سَبعَ سِنینَ وخادِمٌ سَبعَ سِنینَ، ، فإن رضِیتَ مُکانَفَتَهُ لإحدى‏ وعِشرینَ، وإلّا فاضرِبْ على‏ کَتِفِهِ، قد أعذَرتَ إلَى اللَّهِ فیهِ »(وسائل الشیعة، ج‏21، ص: 476)فرزند هفت سال سرور است، و هفت سال وزیر و دستیار و هفت سال نوکر. اگر در بیست و یک سالگى از کمک کار بودن او راضى بودى که خوب و گر نه بر شانه او بزن (به حال خود رهایش کن) که تو درباره او نزد خداوند معذورى.

بر این اساس لازم است مراحل تربیت را به خوبی مورد توجه قرار داد و در هر زمانی امور متناسب با قوای ظاهری  و باطنی فرزند را در رابطه با تربیت او در نظر گرفت .