ترفند های تربیتی فرزندان در دوران جوانی
هنگامی که فرزند دوران خردسالی و کودکی را سپری نمود و وارد دوران نوجوانی و جوانی شد مسیر تربیت او تغییر می کند ، او که تربیتش در دوران قبل در بسیاری موارد از روی جبر و متاثر از شرایط محیطی و ریشه های وراثتی بود هم اکنون به انسانی کامل تبدیل شده است که فکر و اندیشه دارد ، در بسیاری موارد نظراتی خاص و قصد انجام کار های بزرگ دارد ، تربیت او در این دوران نیازمند بکار بستن ترفندهای متفاوتی نسبت به قبل دارد و نسخه های قبلی دیگر برای او سود مند نیست .
در این دوران هنگامی که فرزند با بحران های رفتاری مواجه می شود بر والدین لازم است با صبر و حوصله ابتدا در حال فرزندشان نظر بیاندازند و به فراخود احوال ایشان راه کاری را انتخاب نمایند ، اگر شخصیت فرزند به نحوی بود که شاکله اصلی او صحیح شکل گرفته ، به طوری که حداقل معیارهای مطلوب انسانی در او وجود داشت باید راه کار خاصی را اتخاذ نمود ، اما اگر حد اقل معیار های انسانی در او وجود نداشت باید راهی جز راه اول انتخاب نمود .
ابراز محبت
اگر فرزند خردمند بود لازم است با ابراز محبت و فهماندن دلسوزی خود به او آگاهش نمود و بعد از آن او را نصیحت نمود اما اگر خردمند نبود در صورت قبول نکردن نصیحت ها لازم است از قوای قهریه استفاده نمود و او را مقهور نمود .
امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود :
«استِصْلاحُ الأخیارِ بإکْرامِهِمْ، والأشرارِ بتأدیبِهِمْ»( بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج75، ص: 82) اصلاح کردن نیکان با گرامى داشتن آنهاست، و اصلاح کردن بدکاران با تأدیب (تنبیه) آنان.
کنایه زدن
گاهی اوقات لازم است به فرزندان با کنایه برخورد کرد و نباید رو در رو به آنها چیزی گفت تا مبادا رویشان باز شده و حاضر جوابی کنند و در برخی موارد نیز اثر تربیتی ای که کنایه زدن دارد آن قدر اثر بخش و عمیق است که با راه کار های دیگر قابل قیاس نیست
امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود :
«إذا لَوّحْتَ للعاقلِ فَقد أوْجَعتَهُ عِتاباً»( غرر الحکم و درر الکلم، ص: 288) کنایه زدن به خردمند، سرزنشى دردآور براى اوست.
هم چنین فرمود :
«عُقوبةُ العُقَلاءِ التَّلْویحُ، عُقوبةُ الجُهَلاءِ التَّصْریحُ». (غرر الحکم و درر الکلم، ص: 466) کیفر خردمندان، کنایه زدن است و کیفر نادانان آشکارا گفتن.
پاداش دادن به نیکو کار
البته در برخی موارد نیز لازم است علاوه بر کنایه زدن از راه دیگری نیز استفاده نمود و آن این است که علی علیه السلام فرمود :
« ازْجُرِ المُسیءَ بِثوابِ المُحسِنِ.»( نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 501) با پاداش دادن به نیکوکار، بدکار را از بدکردارى باز دار.
هنگامی که فرزند خطاکار می بیند بخاطر کار اشتباهش از احسان و نیکی محروم شده است سعی جدی برای ترک اشتباهاتش می کند
قهر کردن
اما گاهی اوقات این راه هم جواب نمی دهد لذا باید راه دیگری را انتخاب نمود و آن قهر کردن با فرزند است :
امام کاظم علیه السلام به شخصى که از فرزندش شکایت داشت فرمود:
«لا تَضرِبْهُ، واهْجُرْهُ ولا تُطِلْ» (عدة الداعی و نجاح الساعی، ص: 89) او را نزن، بلکه براى مدتى کوتاه با او قهر کن.
قهر کردن با کودک البته نه به صورت طولانی که موجب قساوت قلب دو طرفه شود بسیار موثر خواهد بود و در بسیاری موارد مشاهده شده است که فرزندان رفتار های سوء خود را بخاطر این که والدین با آنها آشتی کنند ترک کرده اند .
