محبت به اهل بیت تنها راه تولد معنوی
تمام خیرات عالم هستی و علم اولین و آخرین بر وجود اهل بیت علیهم السلام وحی شده است و ایشان طلایه داران و سرچشمه های انسانیت اند و اگر کسی بخواهد به کار خیر دست یابد یا در عالم هستی راهی به سوی تعالی بیابد ، باید توجهاش به آنان باشد تا از سوی آن ذوات مقدسه به انسان افاضه ای شده و راه را بیابد .
خدای متعال راه توجه به آن ذوات مقدسه را به ما معرفی کرده که همان محبت به ایشان است.
خداوند متعال در قرآن خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
ارتباط صلۀ رحم با افزایش رزق
خدای متعال در عالم هستی اسباب و طرقی قرار داده است تا انسانها را در آن سیر کرده و به کمال برسند ، دراین مسیر گاهی اوقات برای این که انسانها به خوبی در آن سیر کنند پویندگان و رهروان صادق را تشویق می کند تا سایر افراد بشر نیز متنبه شده و در مراحل ابتدایی برای جلب منفعت های عنایت شده آنان نیز در مسیر قرار بگیرند .
یکی از اموری که خدای متعال انسانها را به سوی آن تشویق می کند پیوند و صله با رحم است ، رحم و قرابت و نزدیکی انسان در مرحله اول با کسانی که از آنان و یا با آنان متولد شده است و در مرحله بعد و در عالم حقیقت رحم و قراب اصلی مومنین اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام هستند .
عمر بن زیاد می گوید:« عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ﴿الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ ﴾ قَالَ نَزَلَتْ فِی رَحِمِ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ وَ قَدْ تَکُونُ فِی قَرَابَتِکَ ثُمَّ قَالَ فَلَا تَکُونَنَ مِمَّنْ یَقُولُ لِلشَّیْءِ إِنَّهُ فِی شَیْءٍ وَاحِدٍ.»[1] بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: «کسانى که آنچه را خدا بپیوندش فرمان داده می پیوندند، » چه کسانی هستند؟ فرمود: در باره رحم آل محمد علیه و آله السّلام نازل شده و در باره خویشان تو هم مى باشد، سپس فرمود: از کسانى مباش که به چیزى گویند: در باره یک مورد است.
از این روایت فهمیده می شود که خدای متعال اراده نموده است تا انسانها در مسیر محبت و پیوند با اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام قرار بگیرند و به همین دلیل پیوند و صله با ارحام نسبی را واجب نموده است تا در باطن آن انسان به پیوند با انسانهای الهی برسد .
در این مسیر خدای متعال برای روندگان صادق جوائزی قرار داد ، رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود:
« مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَمُدَّ اللَّهُ فِی عُمُرِهِ وَ أَنْ یَبْسُطَ لَهُ فِی رِزْقِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ فَإِنَّ الرَّحِمَ لَهَا لِسَانٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ذَلْقٌ تَقُولُ یَا رَبِّ صِلْ مَنْ وَصَلَنِی وَ اقْطَعْ مَنْ قَطَعَنِی فَالرَّجُلُ لَیُرَى بِسَبِیلِ خَیْرٍ إِذَا أَتَتْهُ الرَّحِمُ الَّتِی قَطَعَهَا فَتَهْوِی بِهِ إِلَى أَسْفَلِ قَعْرٍ فِی النَّارِ »[2] هر که خوشش آید که خدا عمرش را دراز کند و روزیش را توسعه دهد باید صله رحم کند، زیرا روز قیامت رحم را زبان تند و تیزى است که می گوید: پروردگارا بپیوند هر که با من پیوست، و ببر هر که را از من برید، و مردى با روش خیر (ظاهر خوب) دیده مى شود ولى چون خویشاوندى که از او بریده نزدش آید، او را به پائین ترین قعر دوزخ سرنگون کند.
هم چنین امام صادق علیه السلام نیز فرمود:
«قَالَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : إِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ تُزَکِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ.» [3] صله رحم اعمال را پاک و اموال را بسیار و حساب را آسان کند و بلا را بزداید و روزى را زیاد کند.
بنابر این اگر می خواهیم در دنیا با عزت و رزق و روزی کافی و در آخرت از هم نشینی با اولیاء و صالحین برخوردار باشیم بیایید با رحم های خود بپیوندیم و حقوق واجبی را که خدای متعال در ارتباط با آنها بر ما واجب کرده است را اداء کنیم . انشا الله تعالی
────────────────────────────
امیر المؤمنین علی علیه السلام بلکه تمام اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام عین و ذات انسان اند و سایر افراد بشر تنها شَبهی از انسانیت اند .
عینیت و تشابه بین دو چیز با یکدیگر فرق دارند ، بدن ما از آب است ولی عین آب نیست بلکه صورتی تغییر یافته و شبیه به آن است . آب گل آلوده هم نوعی از انواع آب است اما عین آب نوششیدنی نبوده و همانند آن قابل استفاده نیست. باید آن را بخار و بعد سردش کنیم تا به آب زلال تبدیل شود .
اهل بیت معدن انسانیت
انسان برای نیل به مراتب عالی کمال و ورود به وادی انسانیت باید خود را به وجودی وصل کند که معدن و ذات انسانیت است. یعنی باید به کسی وصل شد که حقیقتا انسان است.
خداوند متعال به اقتضاء حکمت و عدالتش تنها عده محدودی از افراد بشر را انسان کامل به دنیا آورده است ،
اهل بیت آینهی تمام نمای خدا
خدای متعال در عالم هستی برای خود مَثَل هایی قرار داد ، مَثَل اعلای خدای متعال اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام هستند ، در راس ایشان نبی مکرم اسلام است که آینه تمام نمای اسماء و صفات الهیه است و تمام صفاتی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دارد در اهل بیت علیهم السلام نیز جمع است. یعنی اهل بیت آینهی توحید هستند. امیرالمؤمنین فرمود:
«مَا لِلَّهِ آیَةٌ هِیَ أَکْبَرُ مِنِّی» (مجمع البحرین ؛ ج1 ؛ ص405) برای خدای متعال آیه و نشانه ای بزرگتر از من وجود ندارد.
محبت صادقانه به اهل بیت راه انسان شدن ! قسمت چهارم
هر چه را انسان دوست داشته و در عالم محبت بیابد با همان بوده و همان خواهد شد. چرا که محبت بین حبیب و محبوب اتحاد بوجود می آورد لذا اگر انسان کامل معصوم را در عالم محبت بیابد، میتواند در مسیر عصمت قدم برداشته و به درجهای برسد که معصوم شود.
برای ایجاد اتحاد تناسب و سنخیت لازم است. اگر سنخیت نباشد، اتحاد و یگانگی به وجود نمیآید. سنخیت با عمل بدست می آید و محب بدون عمل در محبت خود صادق نیست.
امیر المومنین علیه السلام فرمود :
«مَنْ أَحَبَّنَا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنَا» (تحف العقول ؛ النص ؛ ص104) هر که ما را دوست دارد باید مثل ما عمل کند.
حال که محب اهل بیت علیهم السلام هستیم باید با عمل بر اساس شیوه و روش ایشان سنخیتی که برای اتحاد با آنها لازم است را کسب کنیم ، سنخیتی که لازم است انسان آن را بوجود بیاورد ،طهارت است و پس از آن است که می توان با وجود انسان معصوم که همان قرآن ناطق است اتصال پیدا کرد
﴿ إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ* فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ * لا یَمَسُّهُ إِلاَّ اَلْمُطَهَّرُونَ ﴾ (سوره واقعه ، آیه 77-79)همانا آن، قرآن کریمی است،که در کتاب محفوظی جای دارد و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست یابند.
این طهارت با عمل حاصل می شود و نتیجه آن رسیدن به شور و سر مستی وصف ناپذیر است
﴿ تَعْرِفُ فِی وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ اَلنَّعِیمِ ﴾ (سوره مطففین، آیه 24)
در چهره‌هایشان طراوت و نشاط نعمت را می‌بینی و می‌شناسی!
انسان باید خود را طاهر کند تا از شراب طهور به او نوشانده و سر مستش کنند
﴿ یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ* خِتامُهُ مِسْکٌ ﴾ (سوره مطففین، آیه 25و26)
آنها از شراب (طهور) زلال دست‌نخورده و سربسته‌ای سیراب میشوند! مهری که بر آن نهاده شده از مشک است
و آن که در افق اعلی است ، خدای متعال نیز به انسان میگوید:
«باید از این شراب طهور بنوشی و سرمست شوی».
﴿فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ اَلْمُتَنافِسُونَ﴾ (سوره مطففین، آیه 26)
در نعمتهایی این چنینی باید سبقت گیرندگان بر یکدیگر پیشی گیرند!
اگر انسان در این مسیر قدم برداشت سرمست شده و به طرب می آید اما تا زمانی که به این مقام نرسد به وادی مستان توحید راهش نداده و او را از در می رانند .
|
گفت که سرمست نه ای رو که از این دست نه ای |
|
رفتـم و سرمسـت شدم وز طـرب آکنده شدم |
|
|
|
(دیوان شمس-غزلیات -غزل شماره 1393) |
به او می گویند تا هنگامی که از شراب طهور ننوشیده و به سرمستی نرسیده ای در جمع خوبان عالم راهت نمی دهیم .
محبت صادقانه به اهل بیت راه انسان شدن ! قسمت سوم
امیرالمؤمنین علیه السلام در یکی از نامههایش به معاویه مینویسد:
«فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا» (نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص386) ما تربیت یافته پروردگارمان هستیم و مردم پس از آن تربیت یافته ما هستند.
در عالم هستی ، پیرامون انسان دو صنعت گری قابل تصور است ،
همان خلقت ساختار ظاهری وجود انسان است که ظاهر این حدیث شریف بر آن دلالت دارد و حضرت در آن می فرماید در صورتگری شما ما واسطهی فیض هستیم و ما شما را صنعتگری کرده ایم .
همان خلقت تربیتی انسان است که با ارائه برنامه از سوی خداوند متعال و ابلاغ از سوی انبیاء و اولیاء الهی و عمل توسط انسان ها صورت می گیرد.
با این بیان باید دانست ، نه تنها در خلقت تکوینی ما اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام واسطه فیض بوده اند بلکه در خلقت تشریعی نیز واسطه فیض هستند ، بر این اساس حدیث مذکور نه تنها دلالت بر صنعتگری تکوینی اهل بیت در عالم می کند بلکه شامل صنعتگری تشریعی ایشان نیز می شود ، با در نظر گرفتن معنای تربیتی حدیث مراد امیرالمؤمنین علی علیه السلام این گونه می شود :
«آدمی اگر بخواهد انسان شود، باید خود را در کارخانهی ما وارد نموده و رنگرزی کند.»
کسی که تحت تربیت امیرالمؤمنین علیه السلام رفت انسان شده و مَثَل علی علیه السلام میشود .
بین بزرگان اهل معرفت معروف است که :
« پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام مَثَلُ الله هستند و انسانها هم می توانند همانند رسول اکرم و امیر المومنین علیهما السلام مَثَلُ الله شوند »
یعنی اهل بیت علیهم السلام در این عالم مثل تولید میکنند .
باید دانست با خرج کردن سرمایه محبتمان به پای علی علیه السلام است که میتوانیم به دست او صنعتگری شویم.
به عبارت دیگر باید تمام سرمایه انسانیت خود را با محبت در جاذبه وجود امیر المومنین علیه السلام قرار دهیم تا با ایشان معیّت یافته و تعالی پیدا کنیم
«الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَب» (الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج2 ؛ ص127) انسان با کسى است که او را دوست دارد.
هر چه را دوست داشته و در عالم محبت بیابی با همان بوده و همان خواهی شد. چرا که محبت بین حبیب و محبوب اتحاد بوجود می آورد لذا اگر انسان کامل معصوم را در عالم محبت بیابی، میتوانی در مسیر عصمت قدم برداشته و به درجهای برسی که معصوم شوی.
محبت صادقانه به اهل بیت راه انسان شدن ! قسمت دوم
یکی از بزرگترین موهبت های الهی که در حقیقت وجود انسان تعبیه شده و اصلی ترین سرمایه و دارایی اوست نعمت محبت است انسان باید این سرمایه را در مسیری صرف کند که برای او منفعتی داشته و او را به حقیقت و انسانیتش بازگرداند. انسان حقیقی اهل بیت علیهم السلام هستند و برای انسان شدن باید با آن ذوات مقدسه پیوند خورد و راه پیوند خوردن با آنان نیز محبت است .
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام توجه ویژه ای به هدایت انسانها داشتند، در میدان مبارزه شروع جنگ را به تأخیر میانداخت تا شاید یک نفر از راه باطل برگشته و هدایت شود هم چنین حضرت بارها به معاویه نامه نوشته و او را موعظه کرد تا از راه باطل به سوی حق برگردد. همان گونه که موسی علی نبینا و آله و علیه السلام بارها فرعون را موعظه می کرد ، این امر نشان می دهد که انسان کامل میل به کمال یافتن انسانها دارد و از همین روست که درب محبت ورزیدن انسانها به آنها باز است .
امیرالمؤمنین علیه السلام در یکی از نامههایش به معاویه مینویسد:
«فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا» (نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص386) ما تربیت یافته پروردگارمان هستیم و مردم پس از آن تربیت یافته ما هستند.
ای معاویه! خداوند متعال ما را در کارخانهی توحید صنعتگری کرده است. همان طور که میگویند فلان ماشین تولید فلان کارخانه است، ما نیز ساخته کار خانه خدا هستیم و به اذن الله تمام عالم خلقت نیز تولید کارخانهی ما است.
بر این اساس اولین موجوداتی که خلق شدهاند، اصل انسان بوده و انسانیت باقی افراد بشر متصل به آنها است . بنابر این اگر بخواهیم به اصل انسانیت بازگردیم باید به انسان بالذات متصل شویم تا انسانیت اصیل و حقیقی در ما به فعلیت برسد .
فرمود : خداوند ما را صنعتگری کرده است و صنعتگری همهی انسانها هم در دست ماست.
«فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا» (نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص386) ما تربیت یافته پروردگارمان هستیم و مردم پس از آن تربیت یافته ما هستند.
به بیان دیگر حضرت می فرمایند : ما واسطهی فیض هستیم و عالم از ما صادر شده است.
آنان چون دست پرورده خدای متعال هستند به تربیت و تعالی انسانها حریص اند ، خود را در معرض ما قرار داده اند تا آنان را شناخته به ایشان عشق بورزیم و با این عشق و محبت راه تعالی به روی ما باز شود ، این محبت ادب و آدابی دارد و با ادعا نمی توان در آن وادی گام نهاد ، شرطش آن است که امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود :
«مَنْ أَحَبَّنَا فَلْیَعْمَلْ بِعَمَلِنَا» (تحف العقول ؛ النص ؛ ص104) هر که ما را دوست دارد باید مثل ما عمل کند.
محبت صادقانه به اهل بیت راه انسان شدن ! قسمت اول
یکی از بزرگترین موهبت های الهی که در حقیقت وجود انسان تعبیه شده و اصلی ترین سرمایه و دارایی اوست نعمت محبت است انسان باید این سرمایه را در مسیری صرف کند که برای او منفعتی داشته و او را به حقیقت و انسانیتش بازگرداند. اگر انسان این سرمایه عظیم محبت را در فرصت محدود دنیا درست خرج نکند در حقیقت ، انسانیت خود را ضایع کرده و حاصل عمر او غصه خواهد بود .
«إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّة» (نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص489) از دست دادن فرصت (اقدام ننمودن بکار در وقت مناسب باعث) غمّ و اندوه است.
خداوند متعال انسان را فراموش نکرده و از سر لطف و رحمتش آدرسی به او موهبت نموده تا بداند محبتش را در کجا صرف کرده و راه را گم نکند. چرا که بسیاری از محبتها در این عالم گم میشوند. و گمراه می کنند
﴿اَلَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی اَلْحَیاةِ اَلدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً﴾ (سوره کهف، آیه 104)آنها که تلاشهایشان در زندگی دنیا گم (و نابود) شده؛ با این حال، می‌پندارند کار نیک انجام می‌دهند!
وقتی محبت گم شد، خود انسان و انسانیت او نیز گم میشود چون انسان هنگامی انسان می شود و انسانیتش به او بازمیگردد که محبتش را به جا و در جهت درست خرج کند .
وقتی خداوند انسان را خلق میکند، میفرماید:
﴿اَلرَّحْمنُ*عَلَّمَ اَلْقُرْآنَ *خَلَقَ اَلْإِنْسانَ﴾ (سوره الرحمن، آیه 1-3) خداوند رحمان، قرآن را تعلیم فرمود،انسان را آفرید،
در این آیه سخن از خلقت انسان است. اما مراد از این انسان کیست؟ چرا سخن از انسان به میان میآورد و میخواهد چه بگوید؟
در حدیثی از امام رضا علیه السلام وارد شده است که مراد از الانسان در سوره الرحمن امیر المومنین علی علیه السلام است
« ذَاکَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلَّمَهُ بَیَانَ کُلِّ شَیْءٍ مِمَّا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ.»(بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، ج1، ص: 506)مراد از این انسان امیر المومنین علی علیه السلام است که خدای متعال بیان همه اشیاء را از آن چه که مردم به آن نیاز دارند را تعلیم نمود
اما سوال دیگری که پیش می آید این است که ، چگونه میشود انسان شد؟
خداوند متعال برای این که انسان به فعلیت برسد او را در معرض جاذبهی حق قرار میدهد تا مانند آهنربایی که آهن را به خود جذب می کند او را هر لحظه به بالا بکشد.
اهل بیت علیهم السلام با حق پیوند خورده اند و حق در وجودشان جلوه گر شده است که رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود :
«عَلِیٌ مَعَ الْحَقِ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍ» (الأمالی( للصدوق)، النص، ص: 89) حق با علی است و علی نیز با حق است
و همه اهل بیت علیهم السلام این گونه اند چرا که فرمودند :
« کُلُّنَا وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ » (الغیبة( للنعمانی)، النص، ص: 85-86) همگی در نزد خدا یکى میباشیم.
بنابر این وجود همه چهارده معصوم علیهم السلام حق است و باید عالیترین محبت را برای ایشان خرج کرد تا در پرتو محبت به این انسانهای کامل معصوم جذب عالم بالا شد و با حق و حقیقت پیوند خورد .
انسان اگر محبت خود را در جایی غیر از این خرج کند، همه یا بخشی از محبتش هدر رفته، انسانیتش ضایع شده و ناقص خواهد ماند اما ذات ربوبی ما را به کسانی توجه میدهد که به تمام معنا انسانیت در وجود آنها تجلی کرده و وجودشان اصل انسانیت گشته است. تا از این طریق، انسانیت را در وجود ما کاشته و رویانده تا ما هم میوهی انسانیت داده، انسان شویم.
