خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

پایگاهی برای نشر تعالیم اسلام

خادم الاسلام

آن چه خدا می خواهد را باید بدانیم ، این جا همان جاست!
جهان اسلام آقا زیاد دارد ، خدمتگذار می خواهد !
افتخار ما این است که خدمتگذار دین خدا هستیم !

خادم الاسلام را دنبال کنید .

آخرین نظرات
  • ۲۴ ارديبهشت ۹۸، ۱۳:۳۸ - حمدان مقدم
    احسنت
  • ۳۱ ارديبهشت ۹۶، ۲۲:۲۵ - یا حسین
    متشکرم
  • ۲۷ ارديبهشت ۹۶، ۱۴:۰۹ - زهرا باقری
    +++

۱۰۸ مطلب با موضوع «تربیت فرزند در سبک زندگی اسلامی» ثبت شده است

اوقاتی که برای انعقاد نطفه مناسب نیست

 

در مجموعه روایات وارد شده از اهل بیت علیهم السلام اشاراتی وجود دارد که به بیان آداب مختص به تولید مثل پرداخته شده است ، آدابی که مخصوص انعقاد نطفه انسان است .

حالات والدین نوزاد و زمان و مکانی که درد آن قرار دارند همه و همه موثر اند و حتی امور بسیاری که اکثر اوقات از نظر ما بی اهمیت است در نگاه عالم شریعت بسیار دقیق  و حساس و تاثیر گذار  است ، در این بخش به بیان برخی از آداب مربوط به انعقاد نطفه می پردازیم که لازم است از سوی والدین مورد توجه قرار گرفته و عمل شود تا ان شاالله نسل شیعیان طیب  و طاهر تر از قبل شود .

عمر بن عثمان می گوید از حضرت امام موسی بن جعفر علیه السلام  پرسیدم :

« أَ یُکْرَهُ الْجِمَاعُ فِی سَاعَةٍ مِنَ السَّاعَاتِ قَالَ نَعَمْ یُکْرَهُ فِی لَیْلَةٍ یَنْخَسِفُ فِیهَا الْقَمَرُ وَ الْیَوْمِ الَّذِی تَنْکَسِفُ فِیهِ الشَّمْسُ وَ فِیمَا بَیْنَ غُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَى أَنْ یَغِیبَ الشَّفَقُ وَ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ فِی الرِّیحِ السَّوْدَاءِ وَ الْحَمْرَاءِ وَ الصَّفْرَاءِ وَ الزَّلْزَلَةِ »( من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 403) آیا جماع کردن در ساعاتی مکروه است ؟ فرمود بله ، این کار در این ساعات مکروه است ، در شبی که ماه در آن می گیرد و در روزی که خورشید در آن می گیرد و در بین غروب خورشید تا زمانی که شفق غائب شود و از طلوع فجر (اذان صبح)تا زمانی که خورشید طلوع کند و در زمانی که باد های سیاه و سرخ و زرد می وزد و هم چنین در هنگام زلزله  جماع کردن مکروه می باشد .

حضرت صادق علیه السلام فرمود:

 « لَا تُجَامِعْ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ لَا فِی وَسَطِهِ وَ لَا فِی آخِرِهِ فَإِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَلْیُسَلِّمْ لِسِقْطِ الْوَلَدِ فَإِنْ تَمَّ أَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مَجْنُوناً أَ لَا تَرَى أَنَّ الْمَجْنُونَ أَکْثَرُ مَا یُصْرَعُ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ‏»( من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 403). جماع مکن در اوّل ماه و میان ماه و آخر ماه که باعث این می شود که فرزند سقط شود، و نزدیک است که اگر فرزندی به هم رسد دیوانه باشد یا صرع داشته باشد، نمی بینی کسی را که صرع می گیرد اکثر آن است که یا در اوّل ماه یا در آخر ماه می باشد.

حضرت صادق علیه السلام فرمود:

« یُکْرَهُ الْجَنَابَةُ حِینَ تَصْفَرُّ الشَّمْسُ وَ حِینَ تَطْلُعُ وَ هِیَ صَفْرَاءُ»(من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 404) مکروه است جنب شدن(هم بستر شدن) در وقتی که آفتاب طلوع می کند و زرد می باشد و همچنین در زردی آفتاب وقت فرو رفتن.

حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

« یُکْرَهُ أَنْ یَغْشَى الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ وَ قَدِ احْتَلَمَ حَتَّى یَغْتَسِلَ مِنِ احْتِلَامِهِ الَّذِی رَأَى فَإِنْ فَعَلَ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُوناً فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ‏»(من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 404) مکروه است که کسی که محتلم شده باشد پیش از آن که غسل کند جماع کند، اگراین کار را کند و فرزندی به هم رسد و دیوانه باشد، ملامت نکند مگر خود را.

امام موسی بن جعفر علیه السلام  فرمود :

«مَنْ أَتَى أَهْلَهُ فِی مُحَاقِ الشَّهْرِ فَلْیُسَلِّمْ لِسِقْطِ الْوَلَدِ( من لا یحضره الفقیه، ج‏3، ص: 403)هر کس در نیمه ماه قمری با اهلش نزدیکی کند از سقط جنین در امان نیست  ،

 امام رضا علیه السلام  نیز فرمود :

« اتَّقِ الْجِمَاعَ أَوَّلَ لَیْلَةٍ مِنَ الشَّهْرِ وَ فِی وَسَطِهِ وَ فِی آخِرِهِ فَإِنَّهُ مَنْ‏ فَعَلَ‏ ذَلِکَ‏ لَیْسَ‏ یَسْلَمُ‏ الْوَلَدُ مِنَ‏ السَّقْطِ ِ وَ إِنْ تَمَّ یُوشَکُ أَنْ یَکُونَ مَجْنُوناً وَ اتَّقِ الْجِمَاعَ فِی الْیَوْمِ الَّذِی تَنْکَسِفُ فِیهِ الشَّمْسُ وَ فِی لَیْلَةٍ یَنْخَسِفُ فِیهَا الْقَمَرُ وَ فِی الزَّلْزَلَةِ وَ عِنْدَ الرِّیحِ الصَّفْرَاءِ وَ الْحَمْرَاءِ وَ السَّوْدَاءِ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَ قَدْ بَلَغَهُ الْحَدِیثُ رَأَى فِی وَلَدِهِ مَا یَکْرَهُ»( الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام، ص: 235) از جماع کردن در اول و در وسط و آخر ماه پرهیز کن. زیرا احتمال سقط بچه می باشد . اگر بچه بماند ، ممکن است مجنون باشد . از جماع هنگام کسوف و خسوف و زلزله و هنگام وزش بادهای سخت پرهیز کن ، زیرا هر کس این حدیث به گوشش خورده باشد ، در فرزندش چیزهایی را می بیند که ناپسند است .

 

« إِنَّ فِیمَا أَوْصَى بِهِ- رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً ع قَالَ یَا عَلِیُ‏ لَا تُجَامِعْ‏ أَهْلَکَ فِی أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنَ الْهِلَالِ وَ لَا فِی لَیْلَةِ النِّصْفِ وَ لَا فِی آخِرِ لَیْلَةٍ فَإِنَّهُ یُتَخَوَّفُ عَلَى وَلَدِ مَنْ یَفْعَلُ ذَلِکَ الْخَبَلُ‏ فَقَالَ عَلِیٌّ ع وَ لِمَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ إِنَّ الْجِنَّ یُکْثِرُونَ غِشْیَانَ نِسَائِهِمْ فِی أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنَ الْهِلَالِ وَ لَیْلَةِ النِّصْفِ وَ فِی آخِرِ لَیْلَةٍ أَ مَا رَأَیْتَ الْمَجْنُونَ یُصْرَعُ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ فِی آخِرِهِ وَ فِی وَسَطِهِ(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5، ص: 499)

  • احسان ثابت

مراقبت از شریک شدن شیطان در نطفه 

 

خدای متعال به اقتضای حکمت خود راه را برای شیطان باز گذاشت تا در مسیر اغواء و گمراهی انسان هر چه می خواهد انجام دهد ، حتی به آن ملعون اجازه داد که در فرزندان بنی آدم نیز شریک شود ، آن جا که فرمود :

 ﴿ شارِکْهُمْ فِی اَلْأَمْوالِ وَ اَلْأَوْلادِ (سوره إسراء ، آیه 64 ) در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی !

  در برخی روایات به این امر اشاره شده است :

در حدیثی معتبر دیگر از آن امام باقر علیه السلام  وارد شده است در هنگام نزدیکی دست بر بالای پیشانی زن  بگذار و بگو :

«اَللَّهُمَّ عَلی کِتابِکَ تَزَوَّجْتُها وَفِی اَمانَتِکَ اَخَذْتُها وَبِکَلِماتِکَ اسْتَحْلَلْتُ فَرْجَها فَاِنْ قَضَیْتَ لِی فِی رَحِمِها شَیْئاً فَاجْعَلْهُ سَوِیّاً وَلا تَجْعَلْهُ شَرَکَ شَیْطانٍ» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5، ص: 501)راوی پرسید: فرزند چگونه شرک شیطان می شود؟ فرمود: اگر در وقت جماع نام خدا ببرند، شیطان دور می شود و اگر نبرند، ذَکر خود را با ذَکر و یاد آن شخص داخل می کند، پس جماع از هر دو می باشد و نطفه یکی است. پرسید: به چه چیز می توان دانست که شیطان در کسی شریک شده است؟ فرمود: هرکه ما را دوست می دارد، شیطان در او شریک نشده است و هرکه دشمن ماست، شیطان او را شریک شده است.

بنابر این باید بسیار مراقب بود تا مبادا شیطان راهی برای تاثیر گذاری بر روی نطفه پیدا کند ، در این مرحله اصلی ترین امری که باید رعایت شود این است که انسان به خدای متعال توجه نموده و خود و نسلش را به خدا بسپارد و از ذکر خدا غافل نشود ، در این جا تنها راه نجات ایمان به خدا و پناه بردن به اوست  :

﴿إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا (سوره أعراف ، آیه 201 )   پرهیزگاران هنگامی که در تیر رست شیطان قرار می گیرند، به یاد میافتند.

این جا تنها راه نجات دعاست !!

در حدیث دیگر از عبد الرحمن بن کثیر نقل شده که گفت :

«کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جَالِساً فَذَکَرَ شِرْکَ الشَّیْطَانِ فَعَظَّمَهُ حَتَّى أَفْزَعَنِی قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا الْمَخْرَجُ مِنْ ذَلِکَ قَالَ إِذَا أَرَدْتَ الْجِمَاعَ فَقُلْ‏ »نزد امام صادق علیه السلام  نشسته بودم که شریک شدن شیطان در نطفه آدمی را بیان نموده و آن را بسیار عظیم شمرد تا آن که من به سرافت و اضطراب افتادم ، گفتم که چه باید کرد که این امر واقع نشود؟ فرمود: هرگاه اراده جماع داشته باشی بگو:

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ بَدِیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ* اللَّهُمَ‏ إِنْ‏ قَضَیْتَ‏ مِنِّی‏ فِی‏ هَذِهِ‏ اللَّیْلَةِ خَلِیفَةً فَلَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً وَ لَا حَظّاً وَ اجْعَلْهُ مُؤْمِناً مُخْلِصاً مُصَفًّى مِنَ الشَّیْطَانِ وَ رِجْزِهِ جَلَّ ثَنَاؤُکَ‏»(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5، ص: 503)

هم چنین از امیر المؤمنین علیه السلام نقل شده است که چون فرد بخواهد که شیطان شریک نشود، بسم اللَّه بگوید و به خدا از شر شیطان پناه ببرد، فرمود :

چون کسی اراده جماع داشته باشد، بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ وَبِاللَّهِ، اَللَّهُمَّ جَنِّبْنِی الشَّیْطانَ وَجَنِّبِ الشَّیْطانَ ما رَزَقْتَنِی» پس اگر فرزندی به وجود آید، شیطان به او ضرر نرساند(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5، ص: 503)

  • احسان ثابت

دعای زفاف

 

در شب زفاف که برای اولین بار زوجین در کنار هم قرار می گیرند شایسته است برخی آداب را که از امامان معصوم علیهم السلام رسیده است را انجام دهند تا آثار معنوی آنها حیاشان را بیمه کند و خدای متعال ایشان را در مسیری بی خطر به سوی کمال سوق دهد .

امام باقر علیه السلام  فرمود :

«أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلًا وَ هُوَ یَقُولُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی رَجُلٌ قَدْ أَسْنَنْتُ وَ قَدْ تَزَوَّجْتُ امْرَأَةً بِکْراً صَغِیرَةً وَ لَمْ أَدْخُلْ بِهَا وَ أَنَا أَخَافُ إِذَا أَدْخُلُ بِهَا عَلَى فِرَاشِی أَنْ تَکْرَهَنِی لِخِضَابِی وَ کِبَرِی فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِذَا دَخَلْتَ فَمُرْهُمْ قَبْلَ أَنْ تَصِلَ إِلَیْکَ أَنْ تَکُونَ مُتَوَضِّئَةً ثُمَّ أَنْتَ لَا تَصِلُ إِلَیْهَا حَتَّى تَتَوَضَّأَ وَ تُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ مَجِّدِ اللَّهَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ ادْعُ اللَّهَ وَ مُرْ مَنْ مَعَهَا أَنْ یُؤَمِّنُوا عَلَى دُعَائِکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی إِلْفَهَا وَ وُدَّهَا وَ رِضَاهَا وَ رَضِّنِی بِهَا ثُمَّ اجْمَعْ‏ بَیْنَنَا بِأَحْسَنِ‏ اجْتِمَاعٍ‏ وَ أَسَرِّ ائْتِلَافٍ فَإِنَّکَ تُحِبُّ الْحَلَالَ وَ تَکْرَهُ الْحَرَامَ ثُمَّ قَالَ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْإِلْفَ مِنَ اللَّهِ وَ الْفِرْکَ مِنَ الشَّیْطَانِ لِیُکَرِّهَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ‏ » (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏3، ص: 481) در شب زفاف، سفارش کن تا عروس خانم قبل از ورود به حجله وضو بگیرد، تو نیز موقع ورود به حجله وضو بگیر، و چون به حجله رفتى، دو رکعت نماز بخوان و خدا را به مجد و کرامت ستایش کن و بر محمد و آل محمد صلوات بفرست، آن گاه دعا کن، و بگو همراهیان عروس دعاى تو را با درخواست اجابت بدرقه نمایند. در دعاى خود با یک چنین مضمونى خدا را بخوان: «بار خدایا الفت و محبّت و رضایت این عروس را نصیب من بفرما و او را مورد رضا و علاقه من قرار بده و سرانجام من و او را با بهترین وجه ممکن و شادمانى کامل فراهم آر، چرا که تو معاشرت حلال را دوست دارى و از معاشرت‏ حرام نفرت دارى». ابو جعفر به او گفت: این را بدان که مهر و الفت از سوى خدا است و ناسازگارى از جانب شیطان است.

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند :

 چون در شب زفاف به نزد عروس بروی موی پیشانی اش را بگیر و رو به قبله آور و بگو: «اَللَّهُمَّ بِاَمانَتِکَ اَخَذْتُها وَبِکَلِماتِکَ اِسْتَحْلَلْتُها، فَاِنْ قَضَیْتَ لِی مِنْها وَلَداً فَاجْعَلْهُ مُبارَکاً تَقِیّاً مِنْ شِیعَهِ آلِ مُحَمَّدٍ، وَلا تَجْعَلْ لِلشَّیْطانِ فِیهِ شَرَکاً وَلا نَصِیباً »(الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام، ص: 235)

از امام محمّد باقرعلیه السلام منقول است: چون اراده جماع کنی این دعا بخوان

«اَللَّهُمَّ ارْزُقْنِی وَلَداً وَاجْعَلْهُ تَقِیّاً زَکِیّاً لَیْسَ فِی خَلْقِهِ زِیادَهٌ وَلا نُقْصانٌ وَاجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلی خَیْرٍ»( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 10) خدایا فرزندی روزیم نما و او را پاک و پاکیزه قرار ده در حالی که در خلقت او زیادی و نقصانی وجود نداشته باشد و عاقبتش را به خیر کن .

  • احسان ثابت

خالقیت پدر و مادر به اذن الله

 

هنگامی که زن و مرد با یکدیگر پیمان مقدس ازدواج را جاری کردند ، آن دو به منزله یک تن می شوند ، هر دو برای یکدیگر !

﴿هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ (سوره بقره ، آیه 187 )   آنها لباس شما هستند؛ و شما لباس آنها (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید)!

انسان موجودی جاری است و همانند تمام موجودات عالم رویش دارد ، از او به اذن الله در عالم هستی فیض جاری می شود ، او زاده شده است و می زاید ، اما انسان با موجودات دیگر تفاوت دارد چرا که رویش او تنها در عالم خاک نیست بلکه از دل تن خاکی او نور به عالم می تابد ، خدای متعال انسان را موجودی خلق نموده که از وجودش حقائق زاده می شود و تکامل پیدا می کند ، چرا که قرار است او به مقامی مافوق تمام خلایق مادی برسد ، خدای متعال اراده کرده است تا انسان به مقام رب انسانی برسد و راه آن را نیز بیان فرمودند :

« الْعُبُودِیَّةُ جَوْهَرٌ کُنْهُهَا الرُّبُوبِیَّةُ»(مصباح الشریعۀ، ص 7)  عبودیت الهی چیزی است که ربوبیت ( انسان ) را در پی دارد .

این بدان معنا نیست که انسا نخدا می شود ، بلکه به این معناست که انسان می تواند مظهری از ربوبیت الهی شود و نمایشگر خالقیت و ربوبیت الهی به اذن الله شود ، همان گونه که عیسی بن مریم علیهما السلام این گونه بود که خدای متعال در این باره به عیسی علیه السلام  فرمود :

﴿إِذْ تَخْلُقُ مِنَ اَلطِّینِ کَهَیْئَةِ اَلطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنْفُخُ فِیها فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی (سوره مائدة ، آیه 11 )  به فرمان من، از گل چیزی بصورت پرنده میساختی، و در آن میدمیدی، و به فرمان من، پرندهای میشد

حال زن و مرد نیز در این مسیر قرار دارند و بر اساس اختیاراتی که خدای متعال به آنان داده است و به اذن او در عالم تکوین و ماده و ما فوق آن موجودی عظیم خلق می کنند ، لذا باید این خلق عظیم در چهار چوب دستورات و آدابی باشد که خدای متعال فرموده است تا آن که بتوانند موجودی بی عیب  و نقص بوجود آورده و در مسیر تکامل قرارش دهند .

بر همین اساس در این سری از مقالات به ذکر آدابی می پردازیم که از سوی مربیان اصلی بشر برای پرورش صحیح انسان بیان شده است تا زوج های جوان و سایر افرادی که قصد فرزند آوری دارند بدانها توجه نموده و عمل کنند تا موجوداتی بوجود آورند که در مسیر کمال حقیقی قرار گرفته و موجب تحقق اراده الهی در زمین شوند .

  • احسان ثابت

نطفه حافظ اسرار خلقت 


  انسان !!

 موجودی با قابلیت های بی نهایت !

دست پرورده ذات اقدس الهی !

خدای متعال اراده نمود تا موجودی خلق نماید که قابلیت این را داشته باشد که محل تجلی اسماء و صفات الهی او قرار بگیرد .

صورت انسانی را در احسن تقویم خلق نمود

﴿لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ (سوره تین  ، آیه 4 )ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم، 

 و امانتی را در وجود او به ودعیه نهاد که کل هستی غیر از انسان از تحمل بار سنگین او سر باز زدند 

﴿إِنّا عَرَضْنَا اَلْأَمانَةَ عَلَى اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا اَلْإِنْسانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولاً (سوره أحزاب ، آیه 72 ) ما امانت (تعهّد، تکلیف، و ولایت الهیّه) را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه داشتیم، آنها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسیدند؛ امّا انسان آن را بر دوش کشید؛ او بسیار ظالم و جاهل بود، (چون قدر این مقام عظیم را نشناخت و به خود ستم کرد)!

انسان قرار بود خلیفۀ الله در زمین باشد  که فرمود : 

 ﴿ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَةً(سوره بقرة ، آیه 30 ) «من در روی زمین، جانشینی [= نمایندهای] قرار خواهم داد.» 

و بر همین اساس صورت ملکوتی او را بر صورت ملکوتی خود که همان تجلی اسمائی و صفاتی باشد خلق نمود که رسول اکرم صلی الله علیه و آله 

« إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ آدَمَ‏ عَلَى‏ صُورَتِهِ‏.»( التوحید (للصدوق)، ص: 152)  همانا خدا آدم را بر صورت خود خلق نموده است .

انسان مسافری از عالی ترین مدارج عالم  نور بود که به تاریک خانه عالم خاک آمده بود .

او را به خاک دان دنیا آوردند

﴿ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِینَ ،(سوره تین  ، آیه 5 )سپس او را به پایینترین مرحله بازگرداندیم

در های آسمان را گشودند و ندا در دادند که بیایید ! 

﴿قُلْنَا اِهْبِطُوا مِنْها جَمِیعاً فَإِمّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ  (سوره بقرۀ ، آیه 38 ) گفتیم: «همگی از آن، فرود آیید! هرگاه هدایتی از طرف من برای شما آمد، کسانی که از آن پیروی کنند، نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین شوند.»

 باید با هدایت الهی راهی به ملکوت که خانه اصلیمان است بیابیم .

اما سر آغاز این بازگشت بزرگ از درون رحم مادران آغاز می شود .

جایگاهی که خدا در آن صورتگری وجود انسان در عالم خاک راآغاز می کند ، مادر کشتزار و پدر بذر افشان آن .

خدای متعال با نطفه آدمی بین دو جنس مخالف الفتی بر قرار نموده و از این ترکیب مقدس موجودی عظیم خلق نمود .

این است نطفه آدمی ! قطره ای تر که در خود اسرار خلقت را حمل می کند !

و این است کار پدر  و مادر که از این اسرار پرده بر می دارند .

انسان موجودی است جتاری در تمام عوالم و از بوته اسماء و صفات الهیه سر بر می آورد ، او حرکتش را از دل نطفه ها آغاز می کند

پس ای دوستان که پدران و مادران آینده هستید بدانید که چه بار عظیمی بر دوش شما نهاده شده است

هدایت انسانهایی که هدا آنها را بوسیله ما خلق می کند در دستان ماست

باید ببینیم چه می کنیم

هم راه و هم راه کار را به ما نشان داده اند

تربیت الهی !!

راه این است ..

  • احسان ثابت

ترفند های تربیتی فرزندان در دوران جوانی

 

هنگامی که فرزند دوران خردسالی  و کودکی را سپری نمود و وارد دوران نوجوانی و جوانی شد مسیر تربیت او تغییر می کند ، او که تربیتش  در دوران قبل در بسیاری موارد از روی جبر  و متاثر از شرایط محیطی و ریشه های وراثتی بود هم اکنون به انسانی کامل تبدیل شده است که فکر  و اندیشه دارد ، در بسیاری موارد نظراتی خاص و قصد انجام کار های بزرگ دارد ، تربیت او در این دوران نیازمند بکار بستن ترفندهای متفاوتی نسبت به قبل دارد و نسخه های قبلی دیگر برای او سود مند نیست .

در این دوران هنگامی که فرزند با بحران های رفتاری مواجه می شود بر والدین لازم است با صبر  و حوصله ابتدا در حال فرزندشان نظر بیاندازند و به فراخود احوال ایشان راه کاری را انتخاب نمایند ، اگر شخصیت فرزند به نحوی بود که شاکله اصلی او صحیح شکل گرفته ، به طوری که حداقل معیارهای مطلوب انسانی در او وجود داشت باید راه کار خاصی را اتخاذ نمود  ، اما اگر حد اقل معیار های انسانی در او وجود نداشت باید راهی جز راه اول انتخاب نمود .

ابراز محبت

اگر فرزند خردمند بود لازم است با ابراز محبت و فهماندن دلسوزی خود به او آگاهش نمود و بعد از آن او را نصیحت نمود اما اگر خردمند نبود در صورت قبول نکردن نصیحت ها لازم است از قوای قهریه استفاده نمود و او را مقهور نمود .

امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود :

«استِصْلاحُ الأخیارِ بإکْرامِهِمْ، والأشرارِ بتأدیبِهِمْ»( بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏75، ص: 82) اصلاح کردن نیکان با گرامى داشتن آنهاست، و اصلاح کردن بدکاران با تأدیب (تنبیه) آنان.

کنایه زدن

گاهی اوقات لازم است به فرزندان با کنایه برخورد کرد و نباید رو در رو به آنها چیزی گفت تا مبادا رویشان باز شده و حاضر جوابی کنند و در برخی موارد نیز اثر تربیتی ای که کنایه زدن دارد آن قدر اثر بخش  و عمیق است که با راه کار های دیگر قابل قیاس نیست

امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمود :

 «إذا لَوّحْتَ للعاقلِ فَقد أوْجَعتَهُ عِتاباً»( غرر الحکم و درر الکلم، ص: 288)  کنایه زدن به خردمند، سرزنشى دردآور براى اوست.

هم چنین فرمود :

«عُقوبةُ العُقَلاءِ التَّلْویحُ، عُقوبةُ الجُهَلاءِ التَّصْریحُ». (غرر الحکم و درر الکلم، ص: 466) کیفر خردمندان، کنایه زدن‏ است و کیفر نادانان آشکارا گفتن.

پاداش دادن به نیکو کار

البته در برخی موارد نیز لازم است علاوه بر کنایه زدن از راه دیگری نیز استفاده نمود و آن این است که علی علیه السلام  فرمود :

« ازْجُرِ المُسی‏ءَ بِثوابِ المُحسِنِ( نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 501) با پاداش دادن به نیکوکار، بدکار را از بدکردارى باز دار.

هنگامی که فرزند خطاکار می بیند بخاطر کار اشتباهش از احسان و نیکی محروم شده است سعی جدی برای ترک اشتباهاتش می کند

قهر کردن

اما گاهی اوقات این راه هم جواب نمی دهد لذا باید راه دیگری را انتخاب نمود و آن قهر کردن با فرزند است :

امام کاظم علیه السلام‏ به شخصى که از فرزندش شکایت داشت فرمود:  

«لا تَضرِبْهُ، واهْجُرْهُ ولا تُطِلْ» (عدة الداعی و نجاح الساعی، ص: 89) او را نزن، بلکه براى مدتى کوتاه با او قهر کن.

قهر کردن با کودک البته نه به صورت طولانی که موجب قساوت قلب دو طرفه شود بسیار موثر خواهد بود و در بسیاری موارد مشاهده شده است که فرزندان رفتار های سوء خود را بخاطر این که والدین با آنها آشتی کنند ترک کرده اند .

  • احسان ثابت

ملاک های انتخاب دوست خوب 4 - خوش نامی و صداقت در گفتار  و رفتار

 

دوست تاثیر بسزایی در خوش نامی و خوب زیستن انسان دارد تا جایی که بسیاری از شهرت های اجتماعی انسان در مراوده و هم نشینی با خوبان عالم است و از طرفی دیگر هم نشینی با بد نامان و دلبستن به افرادی که ابایی از انجام هر کار ناشایستی ندارند موجب بدنامی انسان می شود ،

حضرت علی علیه السلام به امام حسن مجتبی علیه السلام در وصیت نامه خود می فرماید :

«إِیَّاکَ‏ وَ مَوَاطِنَ‏ التُّهَمَةِ وَ الْمَجْلِسَ الْمَظْنُونَ بِهِ السَّوْءُ، فَإِنَّ قَرِینَ السَّوْءِ یَغُرُّ جَلِیسَه‏ُ»(الأمالی (للمفید)، النص، ص: 222)از مراکز بدنام و محل های مورد تهمت و از مجالسی که مورد سوء ظن هستند، دوری کن؛ به دلیل آنکه همنشین ناباب همنشین خود را دگرگون سازد( رفیق بد، دوستش را فریب می دهد و او را به کار ناپسند تحریک می کند.(

هم چنین یکی از مواردی که تاثیر بسزایی در خوش نامی انسانها داشته و یکی از مهمترین ملاک های انتخاب  دوست است صداقت  و راستی در گفتار  و رفتار است ، بنابر بر والدین لازم است توصیه های لازم برای انتخاب دوست راستگو و صادق را تا جایی که می توانند به صورت مداوم به فرزندانشان تذکر دهند ، همانگونه که در سیره اهل بیت علیهم السلام این گونه سفارشات بسیار وجود دارد و 

در اخبار و روایت های گوناگون ائمه معصومین علیهم السلام انسان کاذب و دروغگو را به سراب تشبیه کرده اند و دیگران را از دوستی با آنان بر حذر داشته اند. امام علی علیه السلام می فرماید:

«إِیَّاکَ‏ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ‏ فَإِنَّهُ‏ کَالسَّرَابِ‏ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیب‏َ»(نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 475)از دوستی با انسان کذاب بر حذر باش، چون او همانند سراب است که دور را برای تو نزدیک و نزدیک را از تو دور می سازد.

یعنی همان طور که سراب، امر واقعی نیست و از دور بیننده را می فریبد، دوستان کاذب نیز واقعیت ها را وارونه می نمایانند.

حال باید از سر خیر خواهی مداوم این امور را به فرزندانمان گوش زد نماییم تا به دنبال دوستان صادق بروند ، به آنان بگویید :

 

« فرزندم اگر می خواهی قدم در مسیر تقرب به خدای متعال گذاشته و از سربازان دین خدا باشی و اهل بیت علیهم السلام روی تو حساب باز کنند ، لازم است که انسان راست گو و راست کرداری باشی و این امر با دوستی دروغگویان و مدعیان بندگی خدا امکان ندارد بلکه باید با افراد راستگو و درست کردار دوست شوی ! پس مراقب خودت باش و بدان که با چه کسی هم نشینی می کنی ! »

 

 

  • احسان ثابت

ملاک های انتخاب دوست خوب 3 - عاقل بودن

 

یکی از بزرگترین نعمت های خدای متعال به انسان عقل است ، عقل قوه ای در انسان است که قدرت تشخیص خوب و بد را به او می دهد و او را در مسیر عبودیت الهی قرارمی دهد که امام صادق علیه السلام  در این رابطه فرمود :

«الْعَقْلُ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اکْتُسِبَ‏ بِهِ‏ الْجِنَانُ‏» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏1، ص: 11)عق چیزى است که به وسیله آن خدا پرستیده  شده و بهشت به دست آید !

بنابر این کسی که قدرت تشخیص خوب  از بد را نداشته و در مسیر عبودیت الهی و تلاش برای دست یابی به کمال نباشد اصلا عاقل نیست .

انسانی که عاقل نبود نه تنها نمی تواند به خود سودی برساند بلکه هر کس که با او باشد را نیز گرفتار خسارت و ضرر می کند ، امام سجاد علیه السلام  در این رابطه در میان نصایحی که به امام محمد باقر علیه السلام دارد می فرماید :

«یَا بُنَیَّ انْظُرْ خَمْسَةً فَلَا تُصَاحِبْهُمْ وَ لَا تُحَادِثْهُمْ وَ لَا تُرَافِقْهُمْ فِی طَرِیقٍ فَقُلْتُ یَا أَبَهْ مَنْ هُمْ ؟(ذکر امورا حتی قال )َ إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَةَ الْأَحْمَقِ‏ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ »(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 377) ای فرزندم ! پنج کس را در نظر داشته باش و با آنها همراه و هم صحبت و رفیق راه مشو، من گفتم: پدر جان‏ آنها چه کسانند؟ (حضرت اموری را ذکر کردند تا آن جا که فرمود : )  بپرهیز از رفاقت با احمق زیرا او میخواهد بتو سود رساند اما ( بواسطه حماقتش) بتو زیان می زند . 

دوستی با انسان نادان و بی عقل نه تنها برای انسان سودی ندارد بلکه همواره ایجاد زحمت و دردسر می کند ، مَثَلِ او مانند« دوستی خاله خرسه » است که با سنگ زدن به سر دوستانش و شکستن آن ها قصد دور کردن مگس از آنعا را دارد ، این جاست که امام علی علیه السلام در بیانی نورانی می فرمایند :

«صَدِیقُ‏ الْأَحْمَقِ‏ فِی تَعَب‏ٍ»(غرر الحکم و درر الکلم، ص: 421)دوست احمق در سختی است .

یعنى کسى که احمقى را به عنوان دوست خود انتخاب کرده باشد در تعب و سختی است، چرا که او از راه دوستى و نادانى کارى می کند که دوست خود را در  سختی می اندازد

در مقابل دوستی با عاقلان یکی از راه های کمال آدمی است ، که حضرت امیر المؤمنین علی علیه السلام  در بیانی نورانی فرمود :

« صَاحِبِ الْعُقَلَاءَ وَ جَالِسِ الْعُلَمَاءَ وَ اغْلِبِ الْهَوَى تُرَافِقِ الْمَلَأَ الْأَعْلَى‏»(غرر الحکم و درر الکلم، ص: 420) با عقلان دوستی  و با علما همنشینى کن و بر هوا و هوس  غلبه کن  تا این که با ملأ أعلى (یعنی ملائک و انبیاء و اولیاء) هم نشین شده و سنخیت بیابی .

 

 

  • احسان ثابت

آموزش نمار به فرزندان

 

خدای متعال نماز را وسیله تقرب به ذات اقدس و نورانی خود قرار داد و با زبان نبی مکرمش صلی الله علیه و آله فرمود

« الصَّلَاةُ قُرْبَانُ‏ کُلِ‏ تَقِی‏»(الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏3، ص: 265) نماز وسیله نزدیکی هر انسان متقی (به خدای متعال) است .

و از آن جا که خدای متعال نهایت کمال انسان بلکه مسیری که همه انسانها باید در آن حرکت کنند را لقاء خویش قرار داده است

﴿یا أَیُّهَا اَلْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ (سوره انشقاق ، آیه 6)ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت میروی و او را ملاقات خواهی کرد!

بنابر این ضروری است که حرکت در این وادی مقدس را از همان ابتدایی ترین دوران حیات فرزندانمان به آنها بیاموزیم تا بتوانند با این آموزش صحیح در مسیر تعالی حقیقی گام بردارند .

باید دقت کرد که اهمیت آموزش  و امر کردن اهل  و فرزندان به اقامه نماز تا آن جاست که خدای متعال نیز به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله  فرمان قاطع می دهد:

﴿وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْهَا(سوره طه ، آیه 132) خانواده ات را به نماز دستور بده و خود نیز برای انجام آن شکیبا و پُراستقامت باش.»

ائمه اطهار علیهم السلام نیز در پی این امر ذات اقدس الهی نه تنها خود عامل بدان بودند بلکه افراد مختلف را نیز امر به آموزش نماز به فرزندان خردسالشان می نمودند ،

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :

 «مُرُوا صِبْیَانَکُمْ بِالصَّلاهِ، إِذَا بَلَغُوا سَبْعَ سِنِینَ، وَ اضْرِبُوهُمْ عَلی تَرْکِهَا، إِذَا بَلَغُوا تِسْعاً»(دعائم الإسلام، ج‏1، ص: 194) «هرگاه کودکان شما به 7 سالگی برسند به نماز فرمان شان دهید [برای عبادت تمرینی] و هرگاه به 9 سالگی رسیدند، اگر نماز را ترک کردند، [با توجّه به مراحل تربیتی و رعایت دستور اسلام] تنبیه شان کنید.

 امام علی علیه السلام نیز فرمود :

«عَلِّمُوا صِبْیَانَکُمُ الصَّلاهَ، وَ خُذُوهُم بِهَا إِذَا بَلَغُوا الحُلُمَ»( غرر الحکم و درر الکلم، ص: 464)به کودکان خویش نماز خواندن را بیاموزید و هرگاه بالغ شدند درباره ی آن (نماز) بازخواست شان کنید. (برخورد جدّی نمایید).

  البته باید دقت نمود که تنبیه بدنی در این روایات شریفه ناظر به ضرب  و شتمی که شدید باشد نیست بلکه تا حدّی است که موجب دیه نشود و تنها موجب این شود که کودک از سر اکراه هم که شده است اطاعت امر والدین کند و به اهمیت و ضرورت نماز واقف شود .

هم چنین باید مراقب بود که از این دستور العمل در آخرین مراحل تعلیم نماز به کودک استفاده نمود و قبل از آن باید با ایجاد شوق در کودک او را عاشق نماز کرد نه این که از همان ابتدا روح لطیف او را مورد هجمه تنبیه قرار داد .

متاسفانه بدلیل فهم نا صحیح معارف دین و عدم اجرای قوانین و دستورات آن توسط والدین بسیاری از کودکان دین گریز  و تارک نماز می شوند ، باید دقت نمود که دین اسلام با خشونت مخالف است جز در مواردی که تنها راه منحصر در ابراز خشونت باشد ، نه این که بنای آن از همان اول به اعمال اجبار و ضرب  و شتم باشد .

پس اول باید با بیان محاسن و خوبی های نماز برای کودک در او شوق برای انجامش ایجاد نمود و بعد باید از سر ملاطفت او را در انجام این عبادت تشویق نمود و مدتینیز باید به او تذکر زبانی داد و بعد از همه این ها زمانی که تمامی حجت ها بر او تمام شد در این هنگام به شرط این که اقدام تنبیه منجر به جراحت نشود می توان به او ضرب شستی نشان داد تا مقداری ترسیده و از سر ترس هم که شده دست از لج بازی برداشته و اقدام به نماز خواندن کند ، البته لازم است دانسته شود که این مرحله در جایی است که هیچ راه دیگری باقی نمانده باشد .

  • احسان ثابت

ترغیب فرزندان به تحصیل و حفظ قرآن

 

در صدر تمام آموزش ها، آموزش عقاید (اصول و فروع دین) است.زیرا پایه های سعادت بشر به وسیله ی آن ها تحکیم می شوند ، اصول اعتقادات و هزاران هزار ادب و آداب مفید که می توان از آنها بهره های بسیاری یافت همگی در قرآن جمع هستند ، منتها دستیابی به آنها نیازمند همت والدین به ترغیب و تشویق فرزندان خود است تا با دلسوزی تمام ایشان را به این امر مقدس راهنمایی کنند ، امام صادق علیه السلام  در مورد اهمیت و ضرورت این علم آموزی می فرمایند : 

«لَوْ أَتَیْتُ بِشَابٍّ مِنْ شَبَابِ الشِّیعَهِ، لایَتَفَقَّهُ فِی الدِّینِ لَأَوْجَعْتُهُ»( المحاسن، ج‏1، ص: 228)اگر به یکی از جوانان شیعه برخورد کنم که در دین خود اندیشه نمی کند (و مسائل مهم دینی را نمی آموزد او را تنبیه می کنم و) او را مجازات دردآور خواهم کرد.

بنابر این لازم است کودکانمان را به سوی تعلیم قرآن و تفقه در آیاتش ترغیب کنیم که همین امر یکی ازاصلی و برترین وظایف والدین نسبت به  فرزنداشان شمرده شده ، از رسول اکرم صلی الله علیه و آله وارد شده است :

 «أَدِّبُوا أَوْلادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصَالٍ: حُبِّ نَبِیِّکُمْ وَ حُبِّ أَهلِ بَیْتِهِ وَ قِرآئَهِ القُرْآنِ»( کنزالعمّال: 9.454، قاموس قرآن، مقدمه، ص: 2) «فرزندان خویش را با سه ویژگی بیارایید و تربیت کنید: دوستی پیامبرتان؛ دوستی خاندان پیامبرتان؛ و خواندن قرآن.

 وظیفه پدر و مادر است که  فرزندانشان را با قرآن آشنا کنند و هم چنین شایسته است که فرزندان با تشویق والدین و معلّمان در جلسات قرآنی و مذهبی شرکت کنند و در صورتی که این کار نیازمند  هزینه کردن مبالغی بود  سزاوار است که والدین نهراسیده و برای این آموزش مقدس هزینه کنند که اجر عظیمی به همراه دارد :

رسول اکرم صلی الله علیه و آله  فرمود :

« مَنْ‏ عَلَّمَهُ‏(ولده) الْقُرْآنَ‏ دُعِیَ بِالْأَبَوَیْنِ فَیُکْسَیَانِ حُلَّتَیْنِ یُضِی‏ءُ مِنْ نُورِهِمَا وُجُوهُ أَهْلِ الْجَنَّةِ»( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص: 49)هر که به فرزندش قرآن بیاموزد، آن فرزند در روز قیامت همراه پدر و مادرش دعوت می شود، آن گاه دو جامه از نور بر پدر و مادرِ آن فرزند که قرآن آموخته است، پوشانده می شود که از نورشان چهر ه های بهشتیان درخشنده می شوند.

هم چنین در بیانی دیگر فرمود:

« مَنْ عَلَّمَ وَلَدَهُ الْقُرْآنَ فَکَأَنَّمَا حَجَ‏ الْبَیْتَ‏ عَشَرَةَ آلَافِ حِجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ عَشَرَةَ آلَافِ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ عَشَرَةَ آلَافِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ ع وَ غَزَا عَشَرَةَ آلَافِ غَزْوَةٍ وَ أَطْعَمَ عَشَرَةَ آلَافِ مِسْکِینٍ مُسْلِمٍ جَائِعٍ وَ کَأَنَّمَا کَسَى عَشَرَةَ آلَافِ عَارٍ مُسْلِمٍ وَ یُکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ حَرْفٍ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یُمْحَى عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ یَکُونُ مَعَهُ فِی قَبْرِهِ حَتَّى یُبْعَثَ وَ یَثْقُلُ مِیزَانُهُ وَ یُجَاوَزُ بِهِ عَلَى الصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ وَ لَمْ یُفَارِقْهُ الْقُرْآنُ حَتَّى یَنْزِلَ بِهِ مِنَ الْکَرَامَةِ أَفْضَلَ مَا یَتَمَنَّى( جامع الأخبار(للشعیری)، ص: 49)هرکس به فرزندش قرآن آموزش دهد، گویا ده هزار بار حج و عمره انجام داده است، ده هزار بنده از نسل اسماعیل علیه السلام را آزاد کرده است، در ده هزار جهاد همراه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم مبارزه کرده است، ده هزار مسلمان نیازمند گرسنه را طعام داده است، و ده هزار مسلمان برهنه را پوشانده است، برای هر حرف [از قرآن که برای فرزندش آموزش داده است] ده اجر و پاداش برای او ثبت می شود و خدای سبحان ده گناه را از [پرونده ی] او محو می کند، و قرآن [انیس و مونس او] در مرقد و قبر او خواهد بود تا روز رستاخیز که برانگیخته شود.

  • احسان ثابت