عقیقه و قربانی کردن برای نوزاد
یکی از دستورات مهم در رابطه با آداب ولادت نوزادان ذبح قربانی به نیت آن نوزاد و انفاق نمودن آن بین مومنین است که در لسان روایات به آن عقیقه گفته می شود .
از امام موسی بن جعفر علیه السلام نقل شده که فرمود:
« الْعَقِیقَةُ وَاجِبَةٌ إِذَا وُلِدَ لِلرَّجُلِ وَلَدٌ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 226) چون فرزندى براى آدمى متولد شود عقیقه بر او واجب گردد،
که مراد از واجب در این باب بواسطه قرائنی که در دست است ، استحباب می باشد اما اهمیت عقیقه تا آن اندازه است که در روایات انسان را در گروی آن دانسته اند و حتی بر قربانیی که بر حاجیان بیت الله در سالهای بعد از حجشان مستحب می باشد نیز مقدم شده است .
امام صادق علیه السلام فرمود :
« کُلُّ امْرِئٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ وَ الْعَقِیقَةُ أَوْجَبُ مِنَ الْأُضْحِیَّةِ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 226) هر مردى در قیامت در گرو عقیقه است، و عقیقه از قربانى (مستحب) لازم است.
و در برخی روایات دیگر عقیقه را هم تراز فطریه ماه رمضان شمرده اند . هم چنین از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود :
« کُلُّ إِنْسَانٍ مُرْتَهَنٌ بِالْفِطْرَةِ وَ کُلُّ مَوْلُودٍ مُرْتَهَنٌ بِالْعَقِیقَةِ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 226) هر انسانى در گرو فطرة (عید رمضان) است و هر مولودى در گرو عقیقه می باشد.
و در آداب و شرایط آن فرموده اند :
« الْعَقِیقَةُ لَازِمَةٌ لِمَنْ کَانَ غَنِیّاً وَ مَنْ کَانَ فَقِیراً إِذَا أَیْسَرَ فَعَلَ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَى ذَلِکَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یَعُقَّ عَنْهُ حَتَّى ضَحَّى عَنْهُ فَقَدْ أَجْزَأَتْهُ الْأُضْحِیَّةُ وَ کُلُّ مَوْلُودٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 226) عقیقه بر هر پولدارى لازم است، و فقیر هر گاه توانست عقیقه کند، و اگر نتوانست بر او لازم نیست، و اگر براى فرزند عقیقه نکرد تا وقتى که براى او قربانى نماید همان کافیست، و هر مولودى در گرو عقیقه میباشد.
هم چنین اهمیت عقیه تا آن اندازه است که اگر والدین به علت فقر مادی نتوانستند برای فرزند عقیقه کنند بر خود فرزند لازم است آن را انجام دهد . عمر بن یزید می گوید به امام صادق (ع) عرضه داشتم که:
«إِنِّی وَ اللَّهِ مَا أَدْرِی أَ کَانَ أَبِی عَقَّ عَنِّی أَمْ لَا فَأَمَرَنِی فَعَقَقْتُ عَنْ نَفْسِی وَ أَنَا شَیْخٌ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 226) بخدا نمیدانم پدرم برایم عقیقه کرده یا نه؟ حضرت دستور داد من براى خود عقیقه کنم، در حالى که در سن پیرى بودم.
هم چنین در عقیقه لازم است آن را بین دیگران تقسیم کنند و بر والدین کودک مکروه است که چیزی از آن خورده یا نزد خود نگه دارند .
امام صادق علیه السلام فرمود : «عَقَّ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع کَبْشاً یَوْمَ سَابِعِهِمَا وَ قَطَّعَهُ أَعْضَاءً وَ لَمْ یَکْسِرْ مِنْهُ عَظْماً وَ أَمَرَ فَطُبِخَ بِمَاءٍ وَ مِلْحٍ وَ أَکَلُوا عَنْهُ بِغَیْرِ خُبْزٍ وَ أَطْعَمُوا الْجِیرَانَ.» ( مکارم الأخلاق، ص: 229) رسول اکرم (ص) براى حسنین قوچى عقیقه کرد (در روز هفتم ولادتشان) و اعضایش را قطعه قطعه نمود، و فرمود آن را پختند و بهمسایگان اطعام کرد .
دعای عقیقه
مستحب است هنگام عقیقه کردن دعای زیر خوانده شود :
« فَإِذَا ذَبَحْتَ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ إِیمَاناً بِاللَّهِ وَ ثَنَاءً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ شُکْراً لِرِزْقِ اللَّهِ وَ عِصْمَةً بِأَمْرِ اللَّهِ وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِهِ عَلَیْنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَإِنْ کَانَ ذَکَراً فَقُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ وَهَبْتَ لَنَا ذَکَراً وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِمَا وَهَبْتَ وَ مِنْکَ مَا أَعْطَیْتَ وَ لَکَ مَا صَنَعْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا عَلَى سُنَّتِکَ وَ سُنَّةِ رَسُولِکَ ص وَ اخْسَأْ عَنَّا الشَّیْطَانَ الرَّجِیمَ لَکَ سُفِکَتِ الدِّمَاءُ لَا شَرِیکَ لَکَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.»( مکارم الأخلاق، ص: 228) در موقع ذبح عقیقه بگوئید: «بنام خدا و بیارى خدا، و سپاس خدا را، و خدا بزرگ است، بخاطر ایمان بخدا، و ثنا و مدح رسول خدا (ص) و شکر روزى خدا، و نگهبانى فرمان خدا، و شناسائى فضل خدا بر ما اهل بیت». و اگر مولود پسر است بگویید: «خداوندا تو بمن پسر دادى و بهتر به آن آگاهى، و آنچه دارم از تست و آنچه مىکنم براى تست و از من قبول کن، بر سنت تو و سنت رسول تو، و شیطان رجیم را از ما بران و این عقیقه را براى تو کشتم، براى تو شریکى نیست وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ».
