لقاء الله ، تکامل حقیقی انسان
محور همه تلاشها و فعالیتهاى آدمى و رشد و شکوفایى همه ابعاد وجودى و استعدادهاى او در نزدیک شدن به مبدأ کمال است و چنین هدف متعالیى باید بر همه برنامه هاى تعلیم و تربیت سایه افکند. از این رو اساس نظام تعلیم و تربیت در اسلام ، خدا محورى و توجه به تقرب الهی است ، به نحوی که تمامی افعال و اندیشه های انسان باید در این مسیر مقدس بکار گرفته شود ، انسان موجودی است خلق شده از خاک که تا بی نهایت عالم هستی سیر می کند او از خداست و به سوی خدا در حرکت است .
تربیت مسیری است که از دل خاک سیاه عالم دنیا موجودی بوجود می آورد که به مافوق روح و ریحان و آن چه که در وهم نمی گنجد می رسد .
بخشی از این فرایند مقدس به دست خدای متعال و برخی آن با اراده انسان صورت می گیرد .
خدای متعال خلقت ظاهری و باطنی وجود انسان را به بهترین نحو آراسته نمود و فرمود :
﴿لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ * ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَکِینٍ* ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا اَلْمُضْغَةَ عِظاماً فَکَسَوْنَا اَلْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ ﴾ (سوره مؤمنون، آیه 12-14) ما انسان را از عصارهای از گِل آفریدیم ، سپس او را نطفهای در قرارگاه مطمئن [= رحم] قرار دادیم؛سپس نطفه را بصورت علقه [= خون بسته]، و علقه را بصورت مضغه [= چیزی شبیه گوشت جویده شده]، و مضغه را بصورت استخوانهایی درآوردیم؛ و بر استخوانها گوشت پوشاندیم؛ سپس آن را آفرینش تازهای دادیم؛ پس بزرگ است خدایی که بهترین آفرینندگان است!
هم عالم جسم و هم عالم روح انسان توسط قادر متعال به بهترین نحو خلق شد ، اما بخشی از تکامل وجود انسان از سوی خدای متعال به عهده خود او گذاشته شد و بر او لازم شد که مسیری را طی کند تا به مقصدی که برای او تعیین شده بود برسد ، در کلام اهل معرفت آن مقصد جایگاهی است که در آن انسان با اسماء و صفات الهی پیوند خورده و جلوه هایی از اسماء و صفات الهی در وجود او به ظهور می آید . یعنی انسان با تربیت جان خود به مرحله ای می رسد که باذن الله هم چون عیسی علیه السلام قدرت تصرف در عالم و خلقت موجودات را پیدا می کند بلکه بالا تر از آن به مقامی می رسد که همانند ذات اقدس الهی رحیم و رحمان و بصیر و سمیع می شود . این سیر همان است که در لسان قرآن کریم از آن تعبیر به « لقاء الله » می شود که خطاب به نوع بشر فرمود :
﴿یا أَیُّهَا اَلْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ ﴾ (سوره انشقاق، آیه 6) ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت میروی و او را ملاقات خواهی کرد!
مراد از این رنج و سختی در رفتن به سوی خدا ، صعوبت متصف شدن به اسماء و صفات الهی است که نه از جنس امور مادی بلکه تحولی باطنی است که برخی از آن ها ریشه در افعال ظاهری انسان دارد .
برای تحقق این امر لازم است انسان و تمامی فرایند و مراحل مرتبط با تکامل او را به خوبی مورد مطالعه و برسی قرار داده و برای تکمیل دستگاه های وجودی او راه کارهای لازم را از دفترچه راهنمای تکامل انسان که از زبان مربی کل انشاء شده است را استخراج نموده و به کار ببندیم .
قرآن کتاب تربیت الهی و رسول اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار مربیان کاملی هستند که نه تنها تمامی دستگاه ها و مراحل تکامل انسان را به اذن الله می شناسند بلکه از سوی خدای متعال برنامه تکامل را نیز ارائه نموده اند .
این جا است که امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید :
« إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَدَّبَهُ اللَّهُ وَ هُوَ ع أَدَّبَنِی وَ أَنَا أُؤَدِّبُ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُوَرِّثُ الْآدَابَ الْمُکْرَمِینَ »(تحف العقول، النص، ص: 171)همانا خداوند پیامبر صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم را تربیت فرمود، و رسول خدا مرا تربیت نمود، و من نیز مؤمنان را پرورش مى دهم، و فرهنگ آداب و رسوم را به مردم بزرگوار خواهم آموخت.
بنابر این در مسیر تکامل تنها باید به آموزه های الهی انسان هایی که نمایندگان و مسئولین تربیت و تعالی بخشیدن به بشریت هستند گوش سپرد و برنامه تکامل و تربیت را از ایشان اخذ نمود و راه نجات منحصر در همین امر است .
اما آن چه که در جهان معاصر شاهد آن هستیم درد بسیار بزرگی است که بشر از روی سلیقه های شخصی و تجربه های ناقص برخی از متخصص نمایان دروغین برنامه تربیتی استخراج نموده است و بدان عمل می کند که این امر جز دوری از مسیر تعالی برای بشریت دستاوردی بدست نیاورده است .
آن چه که بشر امروز برای تربیت افراد بشر در دستور کار قرار داده است مدیریت جسم مادی و ارضای شهوات اوست و برنامه های تربیتی تنها تا آنجا که حیات مادی بشر را مدیریت کنند ارزش دارند و وقتی که از پاسخ گویی به این امر جاماندند به عنوان یک روش منسوخ شده کنار گذاشته می شوند .
اما ایدئلوژی های تربیتی ای که خدای متعال توسط انبیاء الهی به بشریت ابلاغ نموده است نه تنها هیچ گاه منسوخ نمی شود بلکه به تمامی نیازهای ضروری دنیا و آخرت ایشان به صورت متعادل پاسخی متعادل می دهد .
بنابر این اگر می خواهیم خود و فرزندان و زیردستانمان را بر اساس مسیر حقیقی تعالی تربیت کنیم ضروری است که با دیدی متفاوت به دستورات و برنامه های بیان شده از سوی انبیاء الهی بنگریم و آن ها را در دستور کار خویش قرار دهیم .